- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Przy takiej postaci zęby są piękne i bardzo białe, skóra delikatna i połyskująca się, żyły pełne i wydatne, włosy najczęściej jasne i oczy błękitne, lubo bywają niekiedy i oczy, i...
- Rozalce robi się nie wiadomo dlaczego bardzo smutno i obco, i tęskno do ciemnego, nieprzytulnego pokoju mamy, który nawet nie jest przecież pokojem mamy, bo jest pokojem...
- Z kolei bomby neutronowe wymagają bardzo dużych ilości trytu (20-30 g na sztukę), którego produkcja z kolei wymaga poważnych ilości plutonu (do wytworzenia każdego...
- Przyznam, iż cały ten przegląd gospodarczy znudził mnie, lecz skoro Karol — może pod wpływem własnych doświadczeń na farmie — tak bardzo interesował się sprawą, uzbroiłem się w...
- Mogą również wystąpić w niej grube pasma, bardzo różne od cienkich prążków, charakterystycznych dla normalnego stanu zdrowia; może wreszcie spowodować utworzenie...
- Bardzo chciał otworzyć ją i rozkoszować się jej skarbami, lecz wiedział, że czekają go długie tygodnie studiów, zanim będzie mógł przeczytać nowe zaklęcia, a co dopiero...
- I one pierwsze zaczynają współczuć nauczycielce: K6: "Pani profesor za bardzo chciała, żeby ta lekcja była na szóstkę z plusem, więc zrobiła się nerwowa atmosfera...
- Biały z natury, przywdziewał białą wstęgę Orderu Duńskiego i nosił suknie o bardzo jasnych barwach, na przykład lazurowej, brzoskwiniowej, fiołkowej, biało—różowej, choć...
- Gdy wtedy wyszedłem bardzo łatwo, trzaskając drzwiami, nie spodziewałem się wcale, że jeszcze zadzwoni, nawet mnie jej spokojny głos w słuchawce ogromnie zaskoczył...
- Wśród nich ważne miejsce zajmują kompetencje o charakterze nadzorczym; e) cały kompleks pojedynczych, ale niekiedy bardzo znaczących spraw z różnych dziedzin...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
W połowie lat sześćdziesiątych rozwój ponownie uległ wyhamowaniu. Rozpatrując całą rzecz w szerszym kontekście, należy stwierdzić, iż lata powojenne stanowiły okres bezprecedensowego boomu gospodarczego we wszystkich państwach Europy - mimo dzielących je znacznych 253 różnic ekonomicznych (na przykład GNP Szwecji był trzykrotnie większy niż GNP Turcji), a także zróżnicowań procesów rozwojowych w poszczególnych krajach (na przykład niewspółmierność rozwoju Włoch południowych i północnych). GNP PER CAPITA 1965 1966 1990 Austria 1270 1380 19140 Belgia 1780 1910 17500 Dania 2100 2320 23700 Francja 1920 2 250 (1967) 19200 Niemcy Zachodnie 1900 2 400 (1967) 22900 Grecja 590 (1964) 690 Holandia 1550 1670 Islandia 2470 2850 Irlandia 920 1010 10000 Włochy 1100 1 350 (1967) 16300 Norwegia 1880 2020 25300 Portugalia 420 430 4900 Hiszpania 570 (1964> 770 10400 Szwecja 2500 2730 25 000 Szwajcaria 2330 2480 31500 Turcja 250 290 1500 Wielka Brytania 1810 2 050 (1967) 16300 USA 3560 3840 22,200 GOSPODARKA ZSRR Gospodarka radziecka bardzo szybko dźwignęła się ze zniszczeń wojennych. Produkcja stali, która w 1940 roku wynosiła 18 milionów ton, spadła co prawda do 12 milionów ton w roku 1945, lecz w roku 1952, tuż przed śmiercią Stalina, wzrosła do 34 milionów ton. Podobnie miała się rzecz z wydobyciem węgla które - w 1940 roku wyniosło 166 milionów ton, w 1945 roku 149 milionów ton, a w 1952 roku 300 milionów ton. Jeszcze bardziej imponujący był wzrost produkcji ropy naftowej - z 31 milionów ton (1940), poprzez 19 milionów ton (1945), do 199 milionów ton (1952). Rolnictwo rozwijało się jednak bardzo słabo - przyczyną tego były lata nieurodzaju, a także brak priorytetów dla wsi w całej strukturze gospodarki ZSRR. Za rządów Stalina gospodarka ukierunkowana była bez reszty na osiąganie określonych i ważnych celów politycznych w wybranych gałęziach przemysłu. Nawet w czasach pokoju miała ona wszelkie cechy i znamiona gospodarki wojennej. Poddana była ścisłej kontroli, wszystkie dostępne środki i zasoby przeznaczano na rozwój przemysłu ciężkiego, ograniczając przy tym poważnie mobilność siły roboczej. Polityczną ceną takiego stanu rzeczy była okrutna dyktatura, nieustanne czystki, terror oraz obozy pracy dla milionów więźniów, stanowiące zinstytucjonalizowaną strukturę państwową. Nie odstępowano od polityki utrzymywania niskiego poziomu spożycia oraz wysokiego poziomu inwestycji, a cały system bazował na wyzysku wsi, wspomagającym wytwarzanie nadwyżek kapitałowych. W latach 1928-1955 suma inwestycji rosła dwukrotnie szybciej niż GNP i trzykrotnie szybciej niż spożycie. ZSRR z czasów Stalina była (według Harryego Schwartza) klasycznym przykładem wymuszonej przyspieszonej industrializacji. 255 Dziesięć milionów Sowietów przemieszczono z rolnictwa do przemysłu i do innych zawodów nierolniczych. Na masową skalę przeszczepiano wiedzę techniczną i naukową z zagranicy, tworząc przy tym ogromną armię wykwalifikowanych robotników oraz liczącą się elitę techniczną i naukową. Stalin w niebywały wręcz sposób rozbudował przemysł ZSRR, a pod jego rządami kraj przeobraził się w drugą potęgę przemysłową świata. Oceniając jego władzę w tych tylko kategoriach, należałoby stwierdzić, że odniósł on niewątpliwie ogromny sukces. Nie jest jednak oczywiste, że była to jedyna możliwa droga - inne kraje po wojnie poczyniły jeszcze większe postępy, nie płacąc przy tym tak okrutnej ceny ludzkiego cierpienia. Przy niebywałym rozkwicie przemysłu ciężkiego i przy zachowaniu najwyższego priorytetu dla sił zbrojnych poziom życia w ZSRR należał do najniższych w Europie. Stalinowscy ekonomiści utrzymywali, że koncentracja wysiłków na przemyśle ciężkim stanowi warunek wstępny rozwoju całej gospodarki, a co za tym idzie - także poprawy warunków życia obywateli. Przepowiednie te ziściły się jedynie w połowie - warunki bytowania poprawiały się, lecz nie tak szybko jak na Zachodzie. W większości państw europejskich płace realne w latach 1950-1960 wzrosły ponad dwukrotnie, podczas gdy w ZSRR - zaledwie o 83% (według danych oficjalnych, które wydają się dość wątpliwe), choć powinny rosnąć znacznie szybciej, jako że poziom wyjściowy był w ZSRR znacznie niższy niż gdzie indziej. W ciągu ostatnich trzydziestu lat nastąpiły ogromne zmiany demograficzne. Liczba ludności ZSRR wzrosła ze 170 milionów (1939) do 234 milionów mieszkańców (1970). W Azji przyrost populacji był większy niż w europejskiej części kraju - po części za sprawą masowych deportacji i przesiedlania całych narodów, po części za sprawą większej liczby urodzin. ZSRR zawsze był krajem rolniczym i jeszcze w latach sześćdziesiątych, mimo odpływu ludzi do miast, w rolnictwie zatrudnione było 36% populacji. Mimo szybkich postępów urbanizacji kraju w roku śmierci Stalina większość obywateli radzieckich nadal żyła na wsi; dopiero w 1961 roku liczba mieszkańców miast przewyższyła liczbę ludności wiejskiej. Liczba urodzin spadła z 26 (na tysiąc mieszkańców) w roku 1958 do 18 w roku 1966, w tym samym też czasie nastąpiło ograniczenie wzrostu przyrostu naturalnego (z 18 do 14 na tysiąc mieszkańców). 256 Następcy Stalina próbowali uporać się z najważniejszymi problemami, jakie piętrzyły się przed nimi. Podobnie jak Stalin wierzyli w priorytetową pozycję przemysłu ciężkiego, niemniej zdawali też sobie sprawę, iż dysproporcje między rolnictwem a przemysłem są w gospodarce narodowej -jako całości - nazbyt już duże i wyraziste. W czasach Stalina upadek w rolnictwie maskowano poprzez fałszowanie statystyk - na przykład, w 1952 roku ogłoszono, iż zbiory zbóż osiągnęły wielkość 125 milionów ton, podczas gdy w rzeczywistości nie przekroczyły one 90 milionów ton (co przyznał sam Chruszczow w sześć lat później). Po śmierci Stalina główne wysiłki w zakresie poprawy zaopatrzenia w żywność koncentrowały się na zagospodarowywaniu ugorów zachodniej Syberii i Kazachstanu; podniesiono też ceny skupu od kołchoźników i zniesiono niektóre restrykcje, ograniczające możliwości funkcjonowania indywidualnych działek przyzagrodowych