S�owo "najpierw" wyra�a, w jakim kierunku powinny zwraca� si� nasze my�li i nasze wysi�ki; nie ma wi�c potrzeby przytacza� dalszych s��w z tej�e samej zach�ty Pa�skiej, �e...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Rzeczywi�cie w Ko�ciele zawsze byli i dzisiaj s� tacy, kt�rzy z ca�ych si� d��c do wype�nienia ewangelicznej doskona�o�ci, nie omieszkaj� by� po�ytecznymi dla spo�ecze�stwa. Z przyk�adu ich �ycia praktykowanego i z podejmowanej przez nich mi�o�ci bierze si�� i wzrost wszystko, co wznios�e i szlachetne w spo�eczno�ci ludzkiej. Poniewa� ta nauka obejmuje wielorakie pola ludzkiego dzia�ania, odnosz�ce si� do poszczeg�lnych os�b, jak i do rodzin oraz do ca�ego �ycia spo�ecznego, konieczn� jest rzecz�, aby Ko�ci� nie oddala� si� od �wi�tego dziedzictwa prawdy przekazanego przez Ojc�w; lecz aby r�wnocze�nie uwzgl�dnia� tera�niejszo��, nowe warunki i formy �ycia nowoczesnego na �wiecie, kt�re otwar�y nam drogi dla apostolstwa katolickiego. Z tego te� powodu Ko�ci� nie przygl�da� si� biernie godnemu podziwu post�powi odkry� geniuszu ludzkiego i nie pozosta� w tyle w sprawiedliwej ich ocenie; lecz id�c za tym rozwojem nie przestaje napomina�, aby poprzez �wiat rzeczy zmys�owych kierowali swe oczy na Boga, �r�d�o wszelkiej m�dro�ci i wszelkiej pi�kno�ci. Ka�e im nie zapomina� o przykazaniu "Panu Bogu twemu k�ania� si� b�dziesz i jemu s�u�y� b�dziesz" (Mt 4, 10; �k 4, 8), tak �eby urok rzeczy widzialnych nie przeszkadza� w prawdziwym post�pie. Ludzie coraz bardziej przekonuj� si� o najwy�szej cenie godno�ci ludzkiej osoby, o jej doskonaleniu i obowi�zkach, jakie ona nak�ada. Co wi�cej, do�wiadczenie nauczy�o ich, �e gwa�t wyrz�dzony drugiemu, si�a uzbrojenia, przewaga polityczna nie stanowi� �rodka do pomy�lnego rozwi�zania wa�nych zagadnie�, jakie ich trapi�. W takim stanie rzeczy Ko�ci� katolicki pragnie okaza� si� matk� mi�uj�c� wszystkich, matk� �askaw�, cierpliw�, pe�n� mi�osierdzia i dobroci wzgl�dem syn�w od��czonych, podnosz�c za po�rednictwem tego Soboru Powszechnego pochodni� prawdy religijnej. Do rodzaju ludzkiego przygn�bionego tylu trudno�ciami m�wi jak niegdy� �w Piotr do ubogiego, kt�ry prosi� go o ja�mu�n�: "Srebra i z�ota nie mam; lecz co mam, to ci daj�; W imi� Jezusa Chrystusa Nazaretanskiego wsta� a chod�!" (Dz 3, 6). Ko�ci� istotnie dzisiejszym ludziom nie ofiaruje przemijaj�cych bogactw, nie obiecuje szcz�liwo�ci czysto ziemskiej, lecz udziela im �aski Bo�ej, kt�ra podnosz�c ludzi do godno�ci syn�w Bo�ych, stanowi najskuteczniejsz� obron� i pomoc do �ycia bardziej ludzkiego. Ko�ci� otwiera �r�d�o swej �yciodajnej nauki, kt�ra ludziom o�wieconym �wiat�em Chrystusowym pozwala zrozumie� nareszcie, czym naprawd� s�, czym jest ich nieprze�cigniona godno��, ich w�a�ciwy cel. Ko�ci� wreszcie przy pomocy swych syn�w rozszerza pe�ni� chrze�cija�skiej mi�o�ci, kt�ra bardziej ni� cokolwiek innego zdoln� jest usun�� zarzewie niezgody; ona tylko zdolna jest rozpleni� ?zgod�, sprawiedliwy pok�j i jedno�� bratni� w�r�d wszystkich. Wszechmocny Bo�e, w Tobie pok�adamy ca�� nasz� ufno��, nie dowierzaj�c w�asnym si�om. Spojrzyj �askawym okiem na obecnych tu Pasterzy Twego Ko�cio�a, niech �wiat�o Twej �aski niebieskiej wspiera ich w podejmowaniu decyzji i w uchwalaniu praw i racz wys�ucha� w pe�ni modlitw, kt�re ku Tobie wznosimy - w jednomy�lno�ci wiary, s�owa i ducha. Maryjo, Wspomo�ycielko Wiernych, Wspomo�ycielko Biskup�w, Ty, kt�rej dowod�w mi�o�ci do�wiadczali�my niedawno w sanktuarium w Loreto, gdzie Ci si� podoba odbiera� cze�� dla tajemnicy Wcielenia, uk�adaj wszelkie sprawy oraz daj pomy�lny i �askawy wynik, a wesp� z Oblubie�cem Twoim �w. J�zefem, ze �wi�tymi Aposto�ami Piotrem i Paw�em, ze �wi�tymi Janami Chrzcicielem i Ewangelist�, staw si� za nami u Boga. Jezusowi Chrystusowi umi�owanemu Zbawicielowi naszemu nie�miertelnemu Kr�lowi lud�w i czas�w, niech b�dzie mi�o��, w�adza i s�awa na wieki wiek�w. Amen. Wieczorem tego samego dnia plac �w. Piotra nape�ni� si� t�umem mieszka�c�w Rzymu, kt�rzy przyszli tutaj z pochodniami, aby zamanifestowa� mi�o�� do Jana XXIII i zaufanie do Ojc�w Soboru. Kiedy wierni od�piewali "Wierz� w Boga", papie� przem�wi� do nich pe�en wzruszenia: Drodzy Synowie! S�ysz� wasze g�osy. Ja mam tylko jeden g�os, ale on zbiera w sobie g�osy ca�ego �wiata; tu rzeczywi�cie ca�y �wiat jest reprezentowany. Mo�na powiedzie�, �e nawet ksi�yc pospieszy� si� dzisiejszego wieczoru. Sp�jrzcie do g�ry, ksi�yc przygl�da si� temu widowisku. Tak to zamykamy wielki dzie� pokoju, tak, pokoju! Chwa�a Bogu, a ludziom dobrej woli - pok�j! Trzeba cz�sto powtarza� to �yczenie. Je�libym zapyta� was teraz: sk�d przybywacie? Synowie Rzymu, kt�rzy s� tu najliczniej zebrani, odpowiedzieliby: o, my jeste�my synowie twoi najbli�si, ty jeste� naszym biskupem, biskupem Rzymu. A wi�c, synowie Rzymu, czujecie, �e reprezentujecie rzeczywi�cie Rzym, Rzym, kt�ry z woli Opatrzno�ci jest "g�ow� �wiata", dla niesienia prawdy i pokoju chrze�cija�skiego. W tych s�owach mie�ci si� odpowied� na wasz ho�d. Moja osoba nie liczy si� wcale, nic nie znaczy. Brat do was przemawia, brat, kt�ry z woli Pana naszego zosta� Ojcem. Lecz wszystko razem ojcostwo i braterstwo, jest �ask� Boga. Wszystko, wszystko! Jeste�my bra�mi! �wiat�o kt�re �wieci nad nami, kt�re p�onie w waszych sercach i w waszych sumieniach, to �wiat�o Chrystusa, kt�ry chce przez �ask� sw� zaw�adn�� wszystkimi duszami. Udziel� wam b�ogos�awie�stwa. Do mego boku zapraszam z mi�o�ci� Mari� Pann�, kt�rej dzisiaj �wi�tujemy macierzy�stwo. Kiedy powr�cicie do domu i znajdziecie wasze dzieci, uca�ujcie je i powiedzcie: to jest poca�unek papie�a. Znajdziecie mo�e jak�� z� do otarcia. Miejcie dla tego, kt�ry cierpi, s�owa otuchy. Niech wiedz� nieszcz�liwi, �e papie� jest razem ze swymi dzie�mi, zw�aszcza w godzinie smutku i goryczy. Do b�ogos�awie�stwa do��czam jedno jeszcze �yczenie: Dobranoc! Jeszcze tego samego dnia dowiedzia� si� uradowany Jan XXIII, �e niespodziewanie przyby�o do Rzymu dw�ch obserwator�w z ramienia Prawos�awnego Patriarchatu Moskiewskiego. Nazajutrz po modlitwach i mszy �w. papie� ze zrozumia�� ciekawo�ci� zacz�� przegl�da�, co o Soborze pisz� �wiatowe agencje prasowe. Le Monde pisa�: Czy nale�y oczekiwa� od tego Soboru jakich� sensacyjnych reform? Na pewno nie. Przede wszystkim dlatego, �e Ko�ci� katolicki z natury swej jest temu przeciwny. Ale nasuwa si� tu jedno stwierdzenie. Po raz pierwszy Sob�r zostaje zwo�any nie �eby si� przeciwstawi� jakiemu� "b��dowi" wewn�trz lub zewn�trz Ko�cio�a. II Sob�r Watyka�ski - wedle g��bokiej my�li Jana XXIII - zbiera si� nie po to, �eby wyst�pi� przeciw komu�, a je�li nawet, to - jak to zauwa�y� jeden z pastor�w protestanckich - "przeciwko samemu Ko�cio�owi", tj. przeciwko swoim w�asnym "demonom". Katolicyzm odziedziczy� z przesz�o�ci pewne formy spo�eczno�ci doczesnej