- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Powiem Ci także, że nie Ciebie dla krzeseł tych, ale zapewne krzesła te dla Ciebie kocham, Dialy – i jeśli mogę krzesło słomiane tak ukochać, to muszę jego panią nad...
- 2 Nie będzie wołał, ani się będzie wywyższał, ani będzie słyszany na ulicy głos jego...
- Jak do tego przyszło, iż z wielkiego przyjaciela i sługi króla jegomości przeszedł do obozu jego wrogów, trudno tłumaczyć inaczej, tylko wielkimi dobrodziejstwy, jakich za...
- Pełne światło z otwartego, na obszerną łąkę okna pada teraz na jego zgarbioną i znędzniałą postać Stoi tak przez chwilę, mnąc w ręku stary pilśniowy kapelusz, a chude...
- Użycie owych anegdot w metodzie koanów zostało zapoczątkowane przez Yiian-wu (1063-1135) i jego ucznia Ta-hueia (1089--1163) w dziesiątym lub jedenastym pokoleniu po...
- Książę przyjął go nader przyjaźnie i wydał tegoż dnia obiad na jego przyjęcie, na który zaprosił młodych panów i szlachetnych rycerzy...
- Chłopiec pozostaje obecnie bez niezbędnej i właściwej opieki bytowej i wychowuje się w warunkach i okolicznościach braku należytej opieki ze strony (jego) rodzica(ów)...
- Byłem głęboko przekonany i dałem temu wyraz w rozmowie z Aniołkowskim, że gdy tylko podamy do publicznej wiadomości skład osobowy komitetu, wszyscy jego członkowie zostaną...
- Rozszarpuję w powietżu jeszcze paru jego qmpli rozsmarowuję ih krew na hmurah jak malaż czerwoną farbę na białym płutnie a potm myślę dość tgo...
- Myśl ta określa charakter jego wysiłku twórczego w dziedzinie przekładu: poeta stara się uzgodnić "godzinę" swoich czasów z zegarem poetyckim autora sprzed wieku...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
W roku 1822 Mickiewicz po raz pierwszy występuje z tomikiem wierszy. Tomik ów zawiera Ballady i romanse i rok jego wydania uważa się za początek nowej epoki w literaturze polskiej. Rzućmy jednak okiem na zawartość tej książeczki, a z pewnością uderzy nas ogromna ilość znajdujących się w niej opisów zdrady i boha-terów-zdrajców. Już w drugiej balladzie pt. Switezianka autor opowiada o młodym strzelcu, który zakochał się w rusałce i przysięga jej dozgonną wierność, ale niebawem goni już za inną dziewczyną i bierze ją w ramiona; dziewczyna ta okazuje się jego pierwszą ukochaną i niewierny kochanek zostaje ukarany tysiącletnimi mękami piekielnymi. W balladzie Rybka widzimy ubogą dziewczynę wiejską, która, zdradzona przez pana, topi się w rzece, a następnie przemienia owego pana i jego żonę w wielki głaz. Niezwykle charakterystyczna pod tym względem jest nie dokończona przez poetę ballada pt. Tukaj albo próby przyjaźni, stanowiąca istną dysertację na temat zdrady przyjaciela. Tukaj — bogaty, potężny, mądry człowiek — umiera doszedłszy do przekonania, że bogactwo, potęga, mądrość i cnota są marnym dymkiem. Żal mu tylko ukochanej i przyjaciół. Nagle ukazuje się czarownik, który przyrzeka wskazać mu drogę do nieśmiertelności, ale pod warunkiem, że uda się w tę drogę razem z przyjacielem, któremu może całkowicie zaufać. Tukaj nic nie odpowiada, Bo ktpż zgadnie myśli cudze? Bo zbyt częsta w sługach zdrada. „Może kochance lub żonie?" „Tak..." — wtem uciął, patrzy smutnie; „Tak" — rzecze i znowu utnie. Myśli, sam się z sobą biedzi, „Tak jest, kochance... tak' żonie!" POETA ZDRADY 63 I wierzy, i strach nań pada, I wątpi, i wstydem płonie; Myśli, sam się z sobą biedzi, Umyślił już w odpowiedzi, Już ... i nic nie odpowiada. Ostatecznie przyjmuje układ, przy czym czarownik z góry go uprzedził, że złe duchy będą kusić jego przyjaciela i nakłaniać do zdrady. I teraz Tukaj zaczyna na temat tych pokus snuć następujące rozważania: „Jakieżkolwiek to fortele, O których słyszałem z góry, Czy ich niewiele, czy wiele, Trojakiej będą natury: Chcąc kogo przywieść do zdrady, Trzeba siły albo rady; Albo podarunkiem skusić, Albo strwożyć, albo zmusić. Toż samo, krótszymi słowy, Będzie syllogizm takowy: Trojaka do zguby droga — Ciekawość, łakomstwo, trwoga. Więc kto w tym trojakim względzie Twardej nie ulegnie próbie, Takiemu już można będzie Ufać jak samemu sobie". Tukaj poddaje próbie kolejno swych trzech przyjaciół i, oczywiście, wszyscy trzej go zdradzają. Dość błaha raczej jest ballada pt. Renegat, w której sturczony Polak na sam widok ofiarowanej mu przez sułtana niewolnicy-Polki umiera. Inna ballada, o skomplikowanym motywie zdrady, nosi tytuł Czaty. Wojewoda wpada do swej sypialni i stwierdza, że nie ma tam jego żony. Wie już, gdzie może ją znaleźć, przywołuje więc służącego kozaka, bierze dwie strzelby i naboje i obaj ukradkiem udają się do ogrodu, gdzie zastają wojewodzinę w ramionach dawnego kochanka. Wojewoda rozkazuje kozakowi celować w kobietę, sam zaś chce zabić młodzieńca; ale kozak nie czeka na sygnał i strzela prosto w głowę wojewody. Większość ballad została opublikowana w Wilnie w roku 1822. 64 I. W KRĘGU ROMANTYZMU Mickiewicz wtedy nie występuje jeszcze w roli płomiennego patrioty z późniejszego okresu, a zatem nie względy patriotyczne, nie kontrast między powaloną, bezsilną Polską a potężną Rosją, zbudziły w nim tę pasję ustawicznego zajmowania się problemem zdrady w jej najróżnorodniejszych postaciach. Nad przyczynami tego zjawiska niech łamią sobie swe cenne głowy filologowie specjalnie zajmujący się Mickiewiczem, ja natomiast zajmę się dalszym przedstawieniem faktów. Trzy epopeje, na których zasadniczo opiera się sława poetycka Mickiewicza, Grażyna, Konrad Wallenrod i Pan Tadeusz, bynajmniej nie są wolne od tego swoistego zwyrodnienia smaku artystycznego. Przeciwnie, w Grażynie i Konradzie Wallenrodzie zdrada stanowi wręcz główny motyw. Bohater Grażyny, litewski udzielny książę Litawor, knuje plan zdrady w stosunku do wielkiego księcia Witolda i w tym celu wiąże się z niemieckim Zakonem Krzyżaków, który niezwłocznie ma posłać mu oddział wojska, by wesprzeć jego siły w zamierzonej wyprawie wojennej. Tymczasem bohaterska żona Litawora, Grażyna, dowiedziawszy się o planie męża, natychmiast śpieszy do niego i molestuje natarczywymi prośbami, by nie prowadził braci przeciwko braciom, w dodatku biorąc sobie do pomocy Niemców