Wie�niacy przystaj�, by na nich spojrze�, a potem kl�kaj� lub k�aniaj� si� w pas, gdy rycz�cy ob�ok kurzu mija ich pole...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Przeje�d�aj� przez ma�e miasteczko i tu wywo�uj� podobn� reakcj�. Sklepikarze sk�adaj� d�onie w ge�cie powitania, przechodnie ust�puj� im miejsca. Po jakim� czasie hid�ra dotyka ramienia Prana. - Doje�d�amy do pa�acu - oznajmia. Na ko�cu d�ugiej alei udekorowanej szpalerem osobliwych bia�ych pos�g�w stoi kolosalna budowla, dra�ni�ca r�owa fatamorgana naszpikowana wie�yczkami. Kiedy hispano-suiza z warkotem podje�d�a bli�ej, z r�u wy�aniaj� si� inne odcienie, biel, b��kity, z rzadka plamy innych kolor�w: tu szmaragdowy romb, tam pasek jasnej czerwieni. Kilka centralnie po�o�onych bulwiastych kopu� (trudno powiedzie�, ile dok�adnie ich jest) wyrasta ponad skomplikowanym uk�adem �cian, usianych tu i �wdzie blankami, przyporami, dekoracyjnymi balustradami, urnami i innymi osobliwo�ciami, kt�re umieszczono tam nie wiedzie� po co. Po obu stronach zespo�u kopu� wzbija si� w niebo jakie� p� tuzina strzelistych wie� i minaret�w. Niekt�re s� zwie�czone rad�puckimi kopu�ami, inne l�ni�cymi z�otymi p�ksi�ycami, a jedna nawet gotyck� iglic�. Od frontu szeroki, posypany �wirem podjazd prowadzi ku imponuj�cym schodom, na przemian czarnym i bia�ym. Hispano-suiza podje�d�a przed boczne wej�cie ukryte u st�p wynios�ej �ciany w w�skie paski, na kt�rej szczycie umieszczono poka�n� figur� kobiety z obna�onymi piersiami i tr�jz�bem w r�ku. Tutaj szofer wyskakuje z auta i otwiera pasa�erom drzwi. ? W krytycznym szkicu o architekturze Indii, zatytu�owanym �The Eighth Lamp�, G.H. Dalrymple pisze: �Szkodliwa dla zdrowia, przes�odzona mieszanka motyw�w europejskich i orientalnych charakteryzuj�ca Nowy Pa�ac w Fatehpur ka�e pechowemu go�ciowi zastanowi� si�, czy nie mo�na by�o powo�a� si� na jak�� ustaw� albo przepis, by nie dopu�ci� do powstania tak demonicznego tworu�. Dalrymple, ucze� Ruskina, mia� nieszcz�cie sp�dzi� tam trzy tygodnie w 1895 roku jako go�� czternastego nababa. Nie mia�, jak pisze, �najmniejszej ochoty� na zg��bianie historii budowli, kt�ra tak popsu�a mu nastr�j. Gdyby wykaza� odrobin� zainteresowania, dowiedzia�by si�, �e do powstania pa�acu przy�o�y�o r�k� a� trzech architekt�w. Pierwszy z nich, szkocki g�ral, sporz�dzi� komplet szkic�w i makiet, bior�c za wz�r styl rezydencji magnackich, bardzo w�wczas popularny w jego rodzinnym kraju. Jednak�e subkontynentalne Balmoral �adn� miar� nie odpowiada�o wyobra�eniom trzynastego nababa. Miejsce szkockiego g�rala zaj�� mi�o�nik stylu Andrei Palladia. Nakazano mu po��czy� to, co najlepsze w tradycji Europy i Azji. Za odpowiedni wzorzec nabab uwa�a� Pawilon Kr�lewski w Brighton, uosabiaj�cy mi�� dla oka angielsk� wersj� stylu indyjskiego. Budowla nie przypomina�a wprawdzie niczego z rzeczywistych Indii, ale to w oczach nababa by�o akurat zalet� i wyr�nia�o j� spo�r�d okaza�ych pa�ac�w w stylu florenckim, indyjsko-sarace�skim czy rad�puckim, wznoszonych przez innych �wczesnych w�adc�w. Nowy architekt otrzyma� polecenie stworzenia budowli na wz�r Pawilonu, tyle �e innej. Nabab bowiem nie chcia� uchodzi� za na�ladowc�. Jednym ze sposob�w unikni�cia takich pos�dze� by�o, co zasugerowa� architektowi, zdecydowane powi�kszenie rozmiar�w pa�acu w stosunku do pierwowzoru. Nabab widzia� kiedy� Pa�ac Buckingham, kt�ry ku jego niepomiernemu zdumieniu okaza� si� znacznie mniejszy od rezydencji wielu po�lednich indyjskich w�adc�w. Nowy Pa�ac mia� by� du�o okazalsz� wersj� Pawilonu, bardziej orientaln� ni� indyjsk�, a nade wszystko mia� robi� wra�enie na Anglikach, kt�rzy otrzymaj� zaproszenie do kr�lestwa nababa na przeja�d�ki konne czy polowanie. Dla jasno�ci �yczenia nababa utrwalono na pi�mie. Zadanie przeros�o si�y drugiego architekta, cz�owieka o w�t�ym zdrowiu i wyrafinowanym smaku. Narysowa� setki projekt�w, zagustowa� w opium i bajaderach, a pewnej nocy usiad� przy biurku i strzeli� sobie w �eb z inkrustowanego srebrem pistoletu, kt�ry podarowa� mu nabab w dniu zawarcia umowy. Pozosta�e po nim papiery uporz�dkowano i przedstawiono trzeciemu architektowi, syfilitycznemu w�oskiemu awanturnikowi nazwiskiem Tacchini, kt�ry brak rzeczywistych kwalifikacji nadrabia� niepomiernym, je�li nie fanatycznym zapa�em. Za punkt wyj�cia Tacchini przyj�� plany sporz�dzone przez samob�jc�, a od szkockiego g�rala zapo�yczy� kilka element�w, w��czaj�c w to przypory i iglic�, b�d�c� pomniejszon� kopi� iglicy katedry w Chartres. Z podr�cznika �Podstawy styl�w w architekturze� wybra� prawie wszystko, co mu przypad�o do gustu. Tym sposobem drog� do Nowego Pa�acu utorowa�y sobie chimery, urny, islamskie �uki, mogolskie mozaiki oraz liczne kopie greckich i rzymskich rze�b. Nabab by� zachwycony. Z rado�ci� zam�wi� barwne marmury z Ferrary, witra�e z Oksfordu, a do uk�adania mozaiki zatrudni� weneckich robotnik�w, kierowanych przez kuzyna architekta. W trakcie budowy zachowanie Tacchiniego stawa�o si� coraz bardziej ekscentryczne. Pr�cz wprowadzenia zmian w projekcie, czego najbardziej skrajnym przejawem by�a rokokowa krypta wzorowana na kt�rej� z krypt w Sienie, II Maestro (tak kaza� si� do siebie zwraca�) zacz�� kierowa� prac� w niekompletnym stroju. Wreszcie ca�kiem wyzby� si� ubrania, t�umacz�c, �e energia tw�rcza cz�owieka emanuje przez sk�r�, wi�c by unikn�� gro�nych skutk�w estetycznej blokady, nale�y sk�r� wyeksponowa�. Pocz�tkowo zrzucono to na karb ekstrawagancji artysty. Tacchini doczeka� si� nawet pochwa�y ze strony nababa, kt�ry podziwia� ludzi z pasj�