Lambert przelotnie przyjmuje do wiadomo�ci, �e w Schwarzenbergu obok landrata Wesselinga r�wnie� inni ludzie zdaj� si� trzyma� nici w r�ku; potem jednak ta my�l si� gubi i...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

� Tak jest, sir! � a potem: � Sk�d pan to wie? W m�zgu Lamberta rzeczy zacz�y uk�ada� si� w ca�o��, nazwisko, miasto, kt�re teraz posz�o z dymem i obr�ci�o si� w popi�, dziewczyna o imieniu Estera, po�egnanie, jego przyrzeczenie, sprowadz� ci� do nas, kt�rego nie m�g� dotrzyma� z przyczyn od niego niezale�nych; do otrzymania wizy imigracyjnej konieczne by�y gwarancje finansowe dla przybysza, kt�rych Lambert ojciec w swoim probostwie w Wisconsin nie chcia� udzieli�, jaka� tam panna Estera Bernhardt, a mo�e jeszcze ma wej�� do jego solidnej chrze�cija�skiej rodziny, tu ko�czy�a si� mi�o�� bli�niego. A mo�e ojcowska surowo��, pyta siebie teraz Lambert syn, pos�u�y�a mu znowu tylko jako usprawiedliwienie w�asnego uchybienia, w�asnej letnio�ci serca? I czy Estera przeczuwa�a to ju� w�wczas, bo inaczej dlaczego przy ostatnich u�ciskach powiedzia�a mu z ledwie wyczuwalnym dr�eniem ramion: A gdyby zupe�nie nie da�o si� wytrzyma�, w Dre�nie zawsze znajd� ochron� i dach nad g�ow�, u Egloffstein �w... Lambert wysiada z jeepa, staje tu� przed m�odzie�cem i pyta go, przy czym wewn�trzne napi�cie mo�na rozpozna� tylko 104 po wibracji g�osu: � Czy pa�skim ojcem jest pastor Lothar Egloffstein i ko�cio�a �w. Krzy�a? � By� � m�wi ch�opiec � by�. Tych ostatnich, najgorszych chwil ju� z nami nie prze�ywa�. A gdzie s� teraz moja matka i siostra, nie wiem. Lambert wsuwa mu dwa palce pod brod�, tym sposobem lekko unosz�c w^sk� twarz pod obdrapanym he�mem, i pyta: � A gdzie mog�aby si� znajdowa� Estera Bernhardt te� pan nie wie? Pauza, niesko�czenie d�uga jak na Wyobra�enia Lamberta. Twarz ch�opca sta�a si� jakby odrobin� bledsza, my�li, ale to mo�e si� bra� tak�e z chmury, kt�ra zas�oni�a s�o�ce. � A kto to jest, je�li wolno spyta�, ta Estera Bernhardt? � Naprawd� pan tego nie wie? � Nie. Ani jeden musku�, kt�ry by si� poruszy�, my�li Lambert, nic, co najwy�ej kr�tkie spojrzenie, k�tem oka, na Stiilpnagla. W czasie wojny Lambert mia� wystarczaj�co du�o do czynienia z Niemcami, z je�cami wojennymi jak i z cywilami, i s�dzi, �e zna ich gruntownie: ten Egloffstein by�by cudem samoopanowania, gdyby nie m�wi� prawdy; i jaki� pow�d mia�by ten ch�opiec, by ok�amywa� go w sprawie Estery? Lambert opuszcza palce, kt�rymi mocno trzyma� g�ow� ch�opca, i m�wi: � O ile wietn, panna Estera Bernhardt by�a zaprzyja�niona z pa�sk� rodzin�. � Nic mi o tym nie wiadomo � odpowiada Egloffstein, i dodaje strzelaj�c nagle obcasami- � Sir! Lambert udaje si� z powrotem do jeepa. Czuje si� przybity. C� za g�upota, to wypytywanie o najbardziej prywatne sprawy zupe�nie publicznie, 105 i co to za publiczno��! Dlaczego w og�le kaza� tu zatrzyma�? Co go obchodzi Stiilpnagel i ca�y ten jego oddzia�, kt�rego miejsce zgodnie z prawem jest za drutem kolczastym albo przed s�dem, co go obchodzi ten n�dzny Schwarzenberg i to, co si� w nim dzieje, dwudziestopi�ciocent�wka r�wnie dobrze mog�a upa�� odwrotnie, rewersem do g�ry. najch�tniej kaza�by zawr�ci� i pojecha�by z powrotem do Auerbach, ale teraz i tego nie mo�e ju� zrobi�, kolejny raz, jak si� zdaje, w gr� wchodzi przypadek, i wszystko jest ju� zdecydowane. Daje wi�c Whistlerowi znak do dalszej jazdy. Lecz zaledwie jeep ujecha� kilka krok�w, jeszcze raz ka�e zatrzyma� i ruchem r�ki przywo�uje Egloffsteina. � Gdyby jednak � m�wi do niego � mia� mi pan co� do powiedzenia o pannie Esterze Bernhardt lub w innej sprawie, to nazywam si� Lambert, lieutenant Lambert, i znajdzie mnie pan przy rz�dzie wojskowym w Auerbach. Potem z kamienn� twarz� przyjmuje salut Stulpnagla, i w kilka sekund p�niej znika razem z jeepem, kierowc� i pasa�erem. Na miejscu pozostaje ludno�� Sosy, wzburzona kradzie�� resztek swoich zapas�w, wyp�dzeniem nowego burmistrza i nieoczekiwanymi ameryka�skimi go��mi, pozostaje grupa bojowa Stulpnagla, gotowa do wsiadania na ci�ar�wk�. Sam Stiilpnagel jest zamy�lony; wola�by kontynuowa� swoje przedsi�wzi�cie bez jakichkolwiek �wiadk�w z zewn�trz; chocia�, m�wi sobie, je�li ju�, to lepszy Amerykanin, tych �atwiej omota� ni� Rosjan. � Egloffstein! � wo�a. � Wsiadaj! Obaj zajmuj� miejsca na tylnym siedzeniu mercedesa. Ma�a kolumna, ci�ar�wki na samym przedzie, rusza z miejsca. 106 Stiilpnagel dotyka kolana ch�opca. � Hans � pyta � dlaczego ok�ama�e� jankesa? Egloffstein czerwieni si�, ale milczy. � Przecie� sam mi si� chwali�e�, jak to pieprzy�e� t� �ydowsk� kurw�, a� jej dziura parowa�a, nie? Egloffstein potakuje z nieszcz�liw� min�. � Czemu� wi�c nic nie powiedzia�? � magluje go dalej Stiilpnagel. � To przecie� nie zbrodnia, nawet je�li zha�bi�e� ras�. � A poniewa� ch�opiec nadal milczy: � Jazda, Hans, gadaj, nie lubi�, jak kto� ma przede mn� tajemnice, to zawsze jest niebezpieczne. � Bo � wyznaje wreszcie Egloffstein, a g�os mu dr�y � bo potem wyda�em j� gestapo. � Ach tak � m�wi Stiilpnagel i brzu�cem kciuka wyciera sobie nos � potem! � I wie, �e je�li p�tla, na kt�rej prowadzi ch�opca, nie by�a jeszcze do�� ciasna, to teraz ma go w gar�ci i mo�e j� zacisn��. 11 Ta�ma Kadletza: Przyjaciele Wielka s�awna armia radziecka -7 ktoryz dobr^owarzysz me odczuwa� w�wcza, �ywszego bicia serca na d�wi�k tych s��w, kt�re w jego fantazji wywo�ywa�y obrazy wkracza^wC0Zn�; g�w, rado�nie witanych, roze�mianych czerwo�o- armst�w, dzieci tulone w ramionach by�y to niestety jedynie obrazy fantazji, oczywisto�� bo- wiem w owym czasie przecie� jeszcze w' S^warzaa- bergu nie prze�yli�my, a film�w 1 zdj�� m lilmy poz" tym, kt�re nazi�ci po^J w swych kronikach filmowych, a tam rosy] kie oddzia�y nie jawi�y si� ani jako wielkie, ani szcze- %LL m�wi� o Rosjanach wy��cznie P�J iaciele a ton oczywisto�ci, jakim to m�wi�, pozwala�' si� zorientowa� �e, by� to dk -ego po prostu rodzaj okre�lenia fachowego