Jednak ju� w dwudziestym roku �ycia poszed� w cudze kraje, gdzie w Niemczech, we Francji i Hiszpanii u rozmaitych ksi��t trzy lata przes�u�y�, i dopiero w roku wst�pienia na...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Wtedy, zyskawszy �ask� kr�lewsk�, a zreszt� za przyczyn� kr�lewskiego brata, kt�ry tymczasem zosta� biskupem krakowskim, wszed� w komput13 armii kr�lewskiej i jest mianowany rotmistrzem. W tej s�u�bie przep�dzi� jakie p� roku � a kiedy w�a�nie jego ojciec, umiera (matka ju� od lat kilku nie �y�a), kr�l mu oddaje Tusta� po ojcu. Natenczas Wilczek � bo tak go nazywano jeszcze u Kmit�w i to przezwisko mu na zawsze zosta�o � osiad� na zamku ojcowskim, obj�� komend� nad zamkiem i za�ogami, ale ma�o co zmieni� w urz�dzeniach ojcowskich. Za�ogi te w czasie pokoju by�y bardzo nieliczne. Na zamku by�o tylko czterdziestu czeladzi konnej, razem z starszyzn�, kt�rych z niemiecka nazywano knechtami. Ka�dy z nich mia� na sobie kaftan �osiowy, lekki pancerz na piersi z p�p�aciem na plecach, �apki �elazne na r�kach i he�mik bez pi�r; uzbrojony za� by� tylko w miecz kr�tki, w toporek i tarcz� w blach� okut�. Pi�ra na he�mie nosi� tylko namiestnik, za� obok niego tylko ci �o�nierze, co pochodzili z rodzin szlacheckich. Nad nimi mia� komend� pan Ramu�t, kt�ry by� zarazem burgrabi� na zamku i rz�dc� ca�ego obszaru i wszystkich w�o�ci, kt�re nale�a�y do zamku. By� to szlachcic herbowny i maj�cy w�asn� posiad�o�� pod Drohobyczem (nagrobki jego potomk�w mo�na jeszcze dzi� widzie� w drohobyckim ko�ciele), cz�owiek lat pi��dziesi�ciu, z pi�knym w�sem szpakowatym i kr�tko podstrzy�on� czupryn�, barczysty i s�uszny, �o�nierz do�wiadczony, lecz przy tym gospodarz wyborny, umiej�cy ��czy� zapobiegliwo�� z nieposzlakowan� zacno�ci�. Bywa� on zwykle milcz�cy i chmurny, ale pod tymi chmurami z�ote kry�o si� serce. Zamo�ny by� z dawna, ale poniewa� jego przodkowie bywali burgrabiami na zamku i namiestnikami tamtejszych rotmistrz�w, wi�c i on zosta� w tej s�u�bie. Wielce by� niegdy� przywi�zany do ojca Lenarda, wi�c czuwa� tak�e z mi�o�ci� nad synem, chocia� nie zawsze by� z niego zadowolony. By� �onaty i du�o mia� dzieci; �ona jego zawiadywa�a gospodarstwem kobiecym na zam- 12 dextrarius (�ac.) � id�cy z prawej strony rycerza ko� bojowy, kt�rego rycerz dosiada� w czasie bitwy 13 komput (�ac.) � poczet, etat 16 ku i cz�sto tu przebywa�a, ale daleko ch�tniej zdawa�a ten urz�d na star� klucznic�, a sama si� wymyka�a do swego dworku; wyje�d�aj�c za�, zwykle m�wi�a na ucho swemu m�owi: � A pi�uj tam naszego pana, aby si� k�dy� o�eni�, bo tak niedobrze. Za�oga w mie�cie powinna by�a wynosi� sto ludzi, a mi�dzy nimi dwudziestu �ucznik�w konnych, reszta za� kopijnik�w pieszych, uzbrojonych w��czniami i toporami. Utrzymanie tych ludzi by�o w�a�ciwie obowi�zkiem starosty rezyduj�cego na zamku, ale od czasu jak miasto zacz�o si� podnosi� i uros�o w bogactwa, wt�oczono ten ci�ar na mieszczan, kt�rzy wprawdzie mieli swojego burmistrza i radnych, ale magdeburgii nie mieli i byli podlegli tusta�skiemu staro�cie. Starosta mia� pewne powody nie obci��a� mieszczan, a patrze� na stan tej za�ogi przez szpary: to� zamiast o�mdziesi�ciu kopijnik�w, chocia� wszyscy byli spisani i bro� dla nich by�a w cekhauzie14, b��ka�o si� tam ledwie kilkunastu halabardnik�w, kt�rych ca�a s�u�ba ogranicza�a si� na chwytaniu z�odziej�w i str�y nocnej. Natomiast wszak�e musieli utrzymywa�, wprawdzie tak�e nie dwudziestu, ale dziesi�ciu �ucznik�w konnych, bo nad t� miejsk� za�og� mia� komend� Bi�owus, cz�ek uparty i nieu�yty. O piechot� nie dba�, ale tych konnych mie� musia�: proszony i podarunkami obsypywany przez mieszczan, z dwudziestu spu�ci� na dziesi�ciu, ale ci dziesi�ciu musieli koniecznie i zawsze mie� konie i ca�e uzbrojenie w porz�dku. Szcz�ciem, �e z poszanowania dla dawnych tradycyj nie broni� zwierzchno�ci miejskiej u�ywa� ich na posy�ki i do innych s�u�b miejskich, zw�aszcza podczas jarmark�w � a tak ten wielki wydatek, cho� w ma�ej cz�ci, op�aca� si� miastu. Wilczek, obj�wszy rz�dy, zrazu by� si� zamachn��, aby Bi�owusowi t� komend� odebra�. Nie chodzi�o mu o t� dziesi�tk� �ucznik�w, lecz o to, �e w obr�bie swego starostwa nie chcia� cierpie� urz�du i urz�dnika nie mianowanych przez niego samego. Pr�cz tego Bi�owus sprawowa� urz�d poborcy podatk�w we wszytkich osadach nale��cych do zamku � a ile razy si� dowiedzia�, �e Wilczek wyprawi� kt�rego z swych knecht�w z listami, zawsze si� zjawia� u niego i natarczywie upomina� si� o to, a�eby tylko jego wyprawiano z wszelkimi poselstwy, bo mu si� to z dawnego prawa nale�y. To� Wilczek przez blisko dwa lata ponawia� kilkakrotnie swoje przeciwko niemu zamachy, a mianowicie za ka�dym razem, kiedy po kilkomiesi�cznym pobycie w Krakowie albo we Lwowie powraca� na zamek. Ale Bi�owus nigdy nie da� si� przem�c � a jak mu tylko o ust�pieniu wspomniano, skaka� w oczy jak gadzina cho�by samemu panu, a potem jeszcze i grozi�. Rusin ten bowiem pochodzi� z bojar�w putnych � a to bywali ludzie twardzi jak krzemie�. Dawnymi czasy, za ksi��t ruskich, niekt�rzy z nich byli prawdziwymi bojarami dumnymi, miewali znaczne posiad�o�ci i w�asne dru�yny, ale z czasem zmaleli; niekt�rzy dlatego, �e zagony tatarskie zniszczy�y ich mienie do szcz�tu, inni za� z tego powodu, i� wobec zalewaj�cych te kraje W�gr�w i Polak�w nie umieli im kroku dotrzyma� ani w sprawach rycerskich, ani w utrzymywaniu swoich maj�tk�w, ani w obronie praw swoich

Jednak ju� w dwudziestym roku �ycia poszed� w cudze kraje, gdzie w Niemczech, we Francji i Hiszpanii u rozmaitych ksi���t trzy lata przes�u�y�, i dopiero w roku wst�pienia na...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Jednak ju� w dwudziestym roku �ycia poszed� w cudze kraje, gdzie w Niemczech, we Francji i Hiszpanii u rozmaitych ksi��t trzy lata przes�u�y�, i dopiero w roku wst�pienia na...