Potem zobaczy� zas�oni�ty do tej pory krzakiem kamie� kilometrowy, a na nim przycupni�tego towarzysza Reinsiepego, kt�ry wielk� bia�� chustk� ociera� sobie pot z czo�a...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Reinsiepe pomacha� mu r�k�, poczeka�, a� si� zbli�y, i u�miechn�� si� do�. � Dok�d wiedzie droga, w�drowcze? Wolfram zastanawia� si�, czy to raczej nie on powinien zapyta�, jak to si� sta�o, �e towarzysz 296 Reinsiepe akurat o tej porze znalaz� si� przy tym w�a�nie kamieniu, ale dok�adnie w tym momencie spomi�dzy drzew wyszed� kapitan Workutin, z czapk� zsuni�t� na ucho i szeroko rozpi�tym pod szyj� ko�nierzem, i Wolfram zdecydowa�, �e chyba nie op�aca�o si� ju� zadawa� tego pytania. � No wi�c? � Workutin zamruga� oczami, jakby raptowne �wiat�o zadawa�o b�l jego zaczerwienionym oczom albo by� pijany. � No wi�c? By� pan z wizyt� u Amerykan�w, towarzyszu Wolfram? Zaprzeczanie nie mia�o wielkiego sensu, pomy�la� Wolfram i wiedzia�, �e obaj, Reinsiepe i kapitan, oceni� jego milczenie jako przyznanie si�. Pragn�� tylko, �eby to niemi�e uczucie, kt�re ow�adn�o nim ju� na mo�cie, nie skupi�o si� akurat w �o��dku; bardzo by nie chcia� zn�w tak szybko straci� pasztetu z w�tr�bek z ameryka�skiej racji polowej, kt�r� da� mu podczas jazdy Whistler. � Tak � powiedzia� Workutin � by� wi�c pan u naszych dzielnych sojusznik�w. A dok�d zamierza si� pan uda� teraz? � Do majora Bogdanowa � powiedzia� Wolfram, staraj�c si� zachowa� spok�j. � A poniewa� wydaje mi si�, �e tam, na ko�cu le�nej drogi rozpoznaj� pa�ski pojazd, towarzyszu kapitanie, mo�e b�dzie mi pan m�g� pom�c w dotarciu do niego tak szybko, jak to mo�liwe. Usta Reinsiepego rozci�gn�y si� w wyrazie ubolewania, a Workutin powiedzia�: � Towarzysz major Bogdan�w nie jest ju� do pa�skiej dyspozycji, przykro mi, towarzyszu Wolfram. Nasz Kiry! Jakowlewicz... � Workutin przybra� ton �a�osny i zacz�� si� zacina�, jak gdyby dla usprawiedliwienia smutnego faktu musia� szuka� s��w: � a jeszcze go 297 ostrzega�em: lepiej zrobi� to za jednym zamachem... i usi�owa�em temu zapobiec... potem jednak postawi� na swoim... towarzysze ze Schwarzen-bergu, o�wiadczy� w sztabie, ufaj� w�adzy radzieckiej... i tak poleg�... jako bohater, radziecki bohater... mo�na by rzec, ju� w nast�pnej wojnie, przeciw najemnikom imperializmu... Wolfram prze�kn�� lin�. Nie, zachowa zimn� krew, nie oka�e s�abo�ci, nawet je�li nie pozosta�o ju� nic, �adna nadzieja, chyba �e nadzieja na inny Schwarzenberg, gdzie� w innym miejscu, kt�ry b�d� musieli zbudowa� inni ludzie, w innym czasie. � Mimo to we�miemy pana ze sob�, panie Wolfram � powiedzia� Reinsiepe, wstaj�c z kamienia i lokuj�c si� po jego prawej stronie. Wolfram poczu� palce, kt�re zamkn�y si� wok� jego przegubu jak �elazne kajdanki, i zapyta�: � Dok�d, je�li wolno wiedzie�? � i us�ysza� odpowied� Workutina: � Mieliby�my do pana jeszcze kilka pyta�, towarzyszu Wolfram � i zobaczy� kr�tk�, piegowat� r�k� kapitana, chwytaj�c� go za drugi przegub, i, chc�c nie chc�c, musia� p�j�� z nimi, zosta� zawleczony do sztabowego samochodu na ko�cu le�nej drogi i wepchni�ty do �rodka, przy czym otar� sobie piszczele do krwi o stopie� pojazdu, i us�ysza� rozkaz Workutina: � Paszli! � i poczu� pchni�cie w plecy, kiedy samoch�d ruszy� z miejsca, i najch�tniej krzycza�by na ca�y g�os �Pomocy!" lub co� innego, ale to nie mia�oby sensu, straci�by tylko si�y, na co nie m�g� sobie pozwoli�, a potem us�ysza� g�os Reinsiepego: O Justyn� Egloffstein niech si� pan nie martwi, towarzyszu Wolfram, ju� ja si� ni� zajm�. 26 Ta�ma Kadletza: Trzy czo�gi i p�l kompanii piechoty Przyjd� z po�ow� kompanii piechoty i trzema czo�gami, powiedzia�a Tatiana, i tak faktycznie by�o; tyle �e fizylierzy zajechali st�oczeni na ci�ar�wkach, niebezpiecznie ko�ysz�cych si� zdobycznych wozach, z kt�rych �aden nie by� podobny do drugiego; prowiant i ekwipunek przyby�y po kilku godzinach, na zarekwirowanych ch�opskich furmankach, ci�gni�tych przez zarekwirowane ch�opskie konie. Dzie� wcze�niej byli na miejscu wys�annicy kwatermistrzostwa, dw�ch m�odszych oficer�w, kt�rzy wielokrotnie sprzeczali si�, czy to lub inne oznaczenie na ich mapie Schwarzenbergu jest nadal wa�ne czy nie, i za ka�dym razem dochodzili do zgody, sekwestruj�c dla armii wszystko, co by�o na mapie podkre�lone, zaznaczone krzy�ykiem lub jako� inaczej. Przez noc wszystkie te budynki trzeba by�o opr�ni�, a dla mieszka�c�w i u�ytkownik�w znale�� pomieszczenia zast�pcze, przez co powsta�o okropne zamieszanie, kt�re nikomu, a ju� zw�aszcza cz�onkom Komitetu Wykonawczego nie zostawi�o czasu na jakie� rozwa�ania; na szcz�cie po p�nocy przypomnia�em sobie jeszcze, �e musimy udekorowa� flagami przynajmniej ratusz, i naprawd� wzruszaj�ca by�a przestraszona twarz towarzysza Bornemanna, gdy zwr�ci�em uwag� na ewentualne skutki naszego zapominalstwa, i jego 299 powiewaj�ce ramiona, kiedy odbiega� �eby wszcz�� konieczne przygotowania; nast�pnego ranka, �eby ju� uprzedzi� fakty, czerwone flagi powiewa�y nie tylko nad wej�ciem do ratusza i na czekanowatej wie�yczce, kt�ra wie�czy dach tej budowli, nie, r�wnie� urz�d landrata, co w po�piechu zarz�dzi� pan Wesseling, budynek s�du, zamek, szko�a realna z lazaretem Wehrmachtu, poczta i piwnica ratuszowa powiewa�y flagami, nawet z okien sporej, jak na moje wyobra�enia, liczby dom�w prywatnych zwisa�y, umocowane na gzymsie lub na drzewcu, czerwone chor�gwie, wiele z nich ze zdradzieck� ciemn� plam� po�rodku, �ladem dawniejszego bia�ego kr�gu ze swastyk�. Gor�czkowa krz�tanina nocy, i to by�o w tym dobre, wyt�umi�a wszelkie inne emocje; nie by�o okazji i czasu na smutek, ani na �al, ani te� na obawy przed bli�sz� i dalsz� przysz�o�ci�; dopiero kiedy szed�em ciemnymi ulicami do domu, u�wiadomi�em sobie, �e by�o co� jeszcze, co� przykrego, dr�cz�cego, co zreszt� przyt�umi�a nocna bieganina. Teraz jednak nie da�o si� ju� d�u�ej tego pomija�: brakowa�o jednego z nas, cz�owieka, kt�ry wprawdzie nie zawsze w��cza� si� praktycznie w nasze dzia�ania, ale prawie nigdy go nie brakowa�o � Wolframa. Za to tym bardziej widoczny by� towarzysz Reinsiepe; od kiedy w�a�ciwie? Mniej wi�cej od po�udnia; wsz�dzie si� czym� zajmowa�, w przedpokoju towarzysza Bornemanna w ratuszu, na dworcu u Viebiga, na naradzie z towarzyszem Kiesslingiem, w willi Munchmeyera, kt�ra, jak si� dowiedziano, na pewno mia�a by� zasekwestro-wana przez przyjaci�, a nawet, jak m�wiono, z�o�y� kr�tk� wizyt� landratowi Wesselingowi