Do p�yty przymurowany by� obszerny pojemnik na kwiaty...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Kupi�a go w �Cepelii" jeszcze latem. 21 Z przeznaczeniem na donic� do cissusa. Teraz spe�nia� szlachetniejsz� rol�, pe�en zesch�ych chryzantem. Wyj�a je ostro�nie. Zapachnia�o zbutwia�ymi �odygami. Zajrza�a do �rodka. Na dnie g�stnia� zielonkawy szlam. �Nie powinnam nalewa� tu wody. Raczej nasypa� ziemi i posadzi� bratki - pomy�la�a leniwie. - Nie, to bez sensu. Ziemia zwilgotnieje od deszczu, w czasie mroz�w zamarznie i rozsadzi ten pi�kny wazon w kolorze brzozowej kory i fakturze grubego p��tna. Bez sensu!" Odgarn�a z p�yty suchy i drobny �nieg zalegaj�cy cienk� warstw� groby, krzy�e i cienkie ga��zki krzew�w. Nie by�o go tylko na dr�kach i alejkach, rozdeptany zapewne butami odwiedzaj�cych. Spad� noc� i nie stopnia�, bo cho� kwietniowe s�o�ce przygrzewa�o w po�udnie, dzi� chmury zaci�gn�y niebo i wia� przykry wschodni wiatr. A ten zawsze przynosi och�odzenie. Agnieszka wyj�a z torby kolorowy bukiet z suchych kwiat�w. Przyci�a ma�ymi no�yczkami zdr�twia�e �ody�ki i u�o�y�a w pustym pojemniku. Zrobi�o si� prawie weso�o. Naj�adniej wygl�da�y jasnoliliowe trawy o delikatnych pi�rkach. Przygl�da�a im si� okiem fachowca. W ko�cu skin�a g�ow�. Tak jest dobrze, mamo. Musisz mi zaufa�. Znam si� na tym. I jest to jedyna rzecz, kt�r� mog� dla ciebie zrobi�. Nie kocha�am ci�... nie, inaczej! Kocha�am biologicznie. Jak c�rka matk�. Ale nie lubi�am. Nie mia�am zreszt� za co. Przeszkadza�am ci. To prawda, �e bywa�am kul� u nogi. A raczej tobo�kiem. We wrze�niu trzydziestego dziewi�tego mia�am zaledwie kilkana�cie miesi�cy. Chcia�am je��, pi� i �y�. A o to by�o najtrudniej. Ty by�a� pi�kn�, jasnow�os�, m�od� kobiet� o bardzo b��kitnych oczach. I te� chcia�a� �y�. Najlepiej i najwygodniej, jak mo�na. Bo ci� do tego przyzwyczajono. Najpierw rodzina wywodz�ca si� rozleg�ymi korzeniami z Galicji, Lodomerii i Wielkiego Ksi�stwa Krakowskiego, a potem tw�j m�� a m�j ojciec. Uwielbia� 22 nas obie, sama o tym opowiada�a�: wysoki brunet o silnie kr�conych w�osach. Sp�jrz, mam takie same. By�am twoim wyrzutem? Nonsens. Nie wiedzia�a�, co to wyrzuty sumienia. Chcia�a� �y�, przetrwa� t� najokropniejsz� z wojen. I wr�ci� do plotek w �Ziemia�skiej", gdy si� to ju� wszystko sko�czy. Ale widzisz, mamo, nie sko�czy�o si� tak szybko, jak my�la�a�. I nie zobaczy�y�my ju� nigdy wi�cej tego, co �odszed� na wojenk�", jak si� to �adnie �piewa. Ty przeczu�a�, jakim� kobiecym sz�stym zmys�em, �e nie wr�ci. Kiedy poszed�, powo�any w lipcu na ��wiczenia", w tym swoim eleganckim oficerskim mundurze, powiedzia�a� podobno, tak twierdz� �wiadkowie, �on ju� do nas nie wr�ci!" I wykraka�a�. Twoje liczne okupacyjne romanse te� o tym �wiadcz�. Sk�d o nich wiem? Mamo, nie wiesz, jak szybko rosn� ma�e dziewczynki. I jak si� psychicznie starzej�. Umia�am rozpoznawa� buty pojawiaj�ce si� zawsze u wylotu tej samej ulicy. Ha�a�liwie wysypywali si� z nich hitlerowcy, zawsze z tym samym wrzaskiem. I zawsze w tym samym celu: wy�apa� ludzi. Do wi�zie�, rozstrzela� lub na przymusowe roboty. Kiedy by�am z tob�, prawie nic mi nie grozi�o. My�l� �prawie" gwoli sprawiedliwo�ci. Bo w czasach, gdy od ludzkich zw�ok zapycha�y si� ruszta w o�wi�cimskich piecach, nigdy nikt nie m�g� by� niczego ca�kowicie pewien. Ale by�a� tak pi�kn� kobiet�, i na dodatek m�wi�c� �wietnie po niemiecku i francusku, �e szwabscy oficerowie w czasie tych dw�ch czy trzech �apanek, w kt�re wpad�y�my, odsuwali ci� od zielonej budy ledwie rzuciwszy okiem na znakomite papiery. Zreszt� najzupe�niej prawdziwe. Nazwisko Windischgratz m�wi�o samo za siebie. Dobra stara rodzina austriacka z korzeniami si�gaj�cymi do Czech. C�. Nie na darmo wisia� w naszym domu portret cesarza Franciszka J�zefa. Tak wi�c mimo tego, �e wygl�da�am na ma�� Murzynk� z jasn� buzi� i ogromnymi szarymi oczyma w kompletnie czarnej oprawie nikt, �aden �o�dak, 23 mnie nigdy nie dotkn��. Wystarczy�o, �e z zachwytem | wpatrywa� si� w ciebie: d�ugonog�, zgrabn�, zawsze dobrze ubran�, z mas� platynowo-popielatych w�os�w. C� za rasa. Co za styl. My�lisz, �e m�wi� to powodowana zazdro�ci�? Mo�e. Nie mam tak nieskazitelnej figury. Wda�am si� w rodzin� Bartnickich. Finansist�w i bankier�w. Ale nieco przyci�kich, o kt�rych m�wi�o si�: �kr�tkie n�ki, dupka wnet". Za to m�zgi mieli komputerowe. I zdolno�ci nie tylko do nauk �cis�ych. Wszystkie kobiety gra�y, malowa�y lub pisa�y wiersze. By�y przera�liwie m�dre i upiornie gardzi�y tymi pi�knymi o ograniczonej umys�owo�ci. Kobietami trac�cymi czas w kawiarniach na ploteczkach i popijaniu mazagranu. Dlatego nie lubi�y ci� te dalsze i bli�sze z klanu Bartnickich. I dlatego wszyscy odsun�li si� od ciebie po wojnie. Ci, kt�rzy prze�yli. A przecie� nie wiedzieli. Nie mogli wiedzie�. Tak jak ja niczego nie podejrzewa�am. Nigdy. No, w najgorszych snach nie przysz�oby mi na my�l, �e mo�na co� takiego zrobi�. Tylko po to, by zn�w �y� w spokoju u boku innego m�czyzny, kt�ry zechcia� si� z tob� o�eni�. Z �wojenn� wdow�". A mo�e nie powinna� mi by�a nigdy tego powiedzie�? R�wnie� na �o�u �mierci? Nonsens. Ten list i tak by wywo�a� ducha. Musia� go wywo�a�. Ale dlaczego przyszed� tak p�no? Dlaczego cz�owiek, kt�ry go wys�a�, czeka� a� trzydzie�ci pi�� lat? No, w�a�nie. Dlaczego? - Nie ma pani paszportu s�u�bowego? Zielonego? - Nie mam. - Jak to mo�liwe? - urz�dniczka szczerze si� dziwi. Jeszcze raz sprawdza dat� urodzenia w paszportowej ankiecie