Na oko � ca�kowite zaprzeczenie niepozornego syna...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Wysoki, t�gi, z g�ry patrz�cy, czupryna srebrzysta, w�s zawiesisty, g�os jak dzwon. Na wszystkich uroczysto�ciach z udzia�em kroniki filmowej b�b��dnie w kadr trafia�. Malownicza posta�. Opowiem pa�stwu tak.-) jedna anegdotk�. Wygl�da na dowcip, ale to szczera prawda. By�o to w ostatnim okresie jego dzia�alno�ci; kierowa� wtedy gospodark� komunaln�. Budowano nowe osiedle. Pierwsi lokatorzy rl ostali ju� klucze i zaczynali si� wprowadza�. Doko�a pustynia: ani jednego drzewka. I nagle: komisja z Kijowa. Jakby� kij w mrowisko wsadzi�. Paw�o Paw�o- 46 wycz postanowi� nie tylko przed naczalstwem si� pokaza�, ale i miejscowym swoj� operatywno�� zademonstrowa�. W jedn� noc calu�ka droga do nowego osiedla zosta�a wysadzona choinkami, wok� osiedlowego ��obka zazieleni� si� prawdziwy park. Komisja by�a ukontentowana: ale troska o cz�owieka! W�a�nie nasta�a na to moda. Wszystko by�oby cacy, ale pech chcia�, �e po wystawnym obiedzie w nowej sto��wce kt�remu� z cz�onk�w komisji zachcia�o si� ig�� z choinki w z�bach pod�uba�. Skubn�� choinka si� k�adzie, poci�gn�� za ga��zk� � ca�kiem z ziemi wy�azi. Luminarzom miny si� wyd�u�y�y. Otoczyli biedne drzewko, patrz�, a ono przy korzeniu uci�te. Paw�o Paw�owycz nie straci� kontenansu. Schyli� si� i nabra� w gar�� czarnoziemu: �Sp�jrzcie, towarzysze, jaka gleba. Samo z�oto: czysta saletra amonowa. Drzewo nawet si� nie ukorzenia, szkoda energii, bez korzeni �ywotne soki wsysa..." M�wiono, �e potem ju� �adnych stanowisk nie piastowa�: sprawa narobi�a ha�asu u g�ry. Teraz jest na emeryturze. Wyg�asza prelekcje w szko�ach i w r�nych przedsi�biorstwach: dzieli si� wspomnieniami; pisano o tym w gazecie. A mo�e jeszcze co� w tym gu�cie? Uwielbiam takie historyjki. Stop. Przecie� nie pisz� o Pawle Paw�owyczu, a anegdoty zaczynam opowiada� jak jego w�asny synalek. Gdzie Rzym, gdzie Krym. Koncentracja szwankuje, z logik� te� nie najlepiej. Chc� pisa� o Zahatnym, wi�c mo�e ju� lepiej doko�czy� o P�dziwiatrze. Borys Paw�owycz te� czasem zamienia� si� w wulkan. Powody by�y przewa�nie dwa. Pierwszy, to gdy naczal-stwo da�o mu dobrze po uszach. Co si� wtedy wyprawia�o! Nikt nie robi� swojej roboty � wszyscy si� reorganizowali. Pomys�y sypa�y si� z Borysa Paw�owycza jak groch z dziurawego worka. Wszystko trzeba zmieni�, ulepszy�, jakby od tego, w kt�rym pokoju b�dzie sta�o czyje biurko, nasza gazeta mia�a by� m�drzejsza. W takich chwilach Iwan lubi� deklamowa� znan� bajk� o z�ej tanecznicy, co to jej przeszkadza� r�bek u sp�dnicy. Ten jawny sceptycyzm doprowadza� P�dziwiatra do sza�u. Oczywi�cie Zahatnemu w to graj. I co to za przyjemno�� rozw�ciecza� bli�niego? Do dzi� nie mog� tego poj��. Zam�t trwa� kilka dni, po czym powoli przy-cicha�. Wszystko wraca�o na swoje miejsce, a Borys Paw- 47 �owycz jecha� na ryby. Jedyn� pami�tk� gor�cego okresu by�y kolumny gazety pstrz�ce si� od p�omiennych apeli, nawo�ywa� i hase�, przewa�nie z�o�onych grotes-kiem i p�firetow� spacj�. Jeszcze gwa�towniejszy wybuch nast�powa�, gdy Borysa Paw�owycza dopada�o natchnienie; z motocykla przesiada� si� wtedy na Pegaza. Zdarza�o si� to niepor�wnanie rzadziej ni� opieprz od naczalstwa, ale w redakcji robi�o si� jakby nieco ja�niej i przestronniej. Zaczyna�o si� to przewa�nie tak: w �rodku zwyk�ego, roboczego dnia na redakcyjne podw�rko wpada� nagle wyj�cy na najwy�szych obrotach motocykl. P�dziwiatr w biegu �ci�ga� r�kawice, zdejmowa� gogle, ust�puj�cych mu z drogi koleg�w wita� kr�tkim: �Cze��!" i zamyka� si� u siebie. Po godzinie z kalandra zdejmowano wszystkie terminowe materia�y, sekretarka kursowa�a mi�dzy gabinetem szefa a swoim pokojem i w po�piechu wystukiwa�a co� na maszynie. Pod wiecz�r, zadowolony, na luzie i szcz�liwy P�dziwiatr zjawia� si� w�r�d nas. I wtedy dopiero si� zaczyna�o. Dzwonili�my po wsiach, zwo�ywali�my w trybie pilnym zebranie k�ka literackiego, wertowali�my listy od czytelnik�w, szukaj�c wierszy, poemat�w, nowel. Gazeta upodobnia�a si� do almanachu literackiego. Dolne po��wki trzech ostatnich kolumn wype�nia�y fragmenty kolejnej powie�ci Borysa" P�dziwiatra. Tytu�y zawsze by�y d�wi�czne, pi�kne i wieloznaczne, z regu�y ko�czy�y si� trzema kropkami i bardzo si� podoba�y paniom w redakcji. Pami�tam trzy: �Zerw� dla ciebie szarotk�...", �Przylaszczki kwitn� na wiosn�..." i �Wiosenne przymrozki..." Nie by�o wypadku, �eby szef si� powt�rzy� albo napisa� dalszy ci�g tego samego utworu. Pomys�y epopei rodzi�y si� w niebywa�ym tempie i r�wnie szybko ulega�y zapomnieniu. Kr�tsze formy, nowele czy opowiadania, naczelny mia� w g��bokiej pogardzie. Zarzewiem pierwszego konfliktu mi�dzy P�dziwia-trem a Zahatnym sta�a si� w�a�nie owa tw�rczo�� artystyczna. Jeszcze zanim Iwan do nas przyszed�, do tradycji nale�a�o wywieszanie kolejnych urywk�w powie�ciowych na tablicy z najlepszymi materia�ami. Pa�stwo rozumiej�, nie ka�de terenowe pismo mo�e si� poszczyci� tak� rubryk�: fragment prawdziwej powie�ci, w dodatku 48 miejscowego autora. Na jednym z kolegi�w, bezpo�rednio po kolejnym ataku tw�rczej weny naczelnego, Dziad�ko jak zwykle zaproponowa�, �eby wszystko wywiesi� na czerwonej tablicy i podnie�� stawk�. Siedzia�em naprzeciw Iwana i widzia�em, �e po ka�dym s�owie Dziad�ki podskakiwa�, jakby go kto szyd�em k�u�. Ale jego replika brzmia�a niezwykle spokojnie: �Wymieniony przez towarzysza Dziad�k�. materia� nie ma nic wsp�lnego z proz� artystyczn�, a do literatury mu tak samo daleko, jak naszemu pisemku do prawdziwej gazety. Dlatego bez wzgl�du na funkcj�, jak� piastuje autor inkryminowanego materia�u, naszym obowi�zkiem jest powiedzie� mu prawd�. Proponuj� zakwalifikowa� te kolumny jako buble..." Dech nam zapar�o. Babki ucich�y, w�sz�c burz�. M�czy�ni si�gali po papierosy i pilnie wpatrywali si� w okna, byle tylko nie spotka� si� wzrokiem. P�dziwiatr, blady z natury, zblad� do reszty. Wybaczcie pa�stwo wy�wiechtane por�wnanie: zbiela� jak �ciana, pod kt�r� siedzia�