Nie ma sensu si� nad tym rozwodzi�"...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Kiedy jednak kto� rzeczywi�cie mnie wys�ucha, kiedy doceni m�j wewn�trzny b�l i da mi mo�liwo�� porozmawiania o tym, co mnie trapi, wtedy zdenerwowanie ust�puje. Jestem mniej speszona, bar- dziej zdolna do poradzenia sobie z moimi odczuciami i problemami. Mog� nawet sobie powiedzie�: "M�j szef zwykle post�puje spra- wiedliwie. My�l�, �e powinnam by�a wykona� ten raport natych- miast. Jednak ci�gle nie mog� darowa� mu tego, co zrobi�. Pojad� wi�c jutro wcze�niej do biura i najpierw zrobi� ten raport, a kiedy zanios� mu go, powiem, jak mnie, zdenerwowa�, odzywaj�c si� do mnie w ten spos�b. Powiem mu tak�e, �e od tej chwili, gdyby mia� do mnie jakie� krytyczne uwagi, by�abym zobowi�zana, �eby po- wiedzia� mi to w cztery oczy." Ten proces jest zupe�nie taki sam w przypadku naszych dzieci. One r�wnie� potrafi� same sobie pom�c, je�li tylko znajd� przychyl- ne ucho i otrzymaj� odpowied� empatyczn�. Jednak j�zyk empatii nie jest nasz� naturaln� cech�, nie jest bowiem cz�ci� naszego oj- czystego j�zyka. gdy� wi�kszo�� z nas wyrasta z tradycji zaprzecza- nia uczuciom. Aby m�c z �atwo�ci� stosowa� ten nowy j�zyk akcep- tacji, musimy si� go nauczy� i przyswoi� sobie jego metody. A oto pewne sposoby �uatwiaj�ce dzieciom radzenie sobie z w�a- snymi uczuciami: Aby pom�c dziecku, by radzi�o sobie z w�asnymi uczuciami: 1. S�uchaj dziecka bardzo uwa�nie. 2. Zaakceptuj jego uczucia s�owami: "Och", "mmm", "rozumiem". 3. Okre�l te uczucia. 4. Zamie� pragnienia dziecka w fantazj�. Na nast�pnych kilku stronach zwr�� uwag� na r�nic� pomi�dzy tymi metodami a najcz�ciej stosowanymi odpowiedziami, jakie da- jemy dziecku, gdy ma k�opot. Mo�na si� zniech�ci�, pr�buj�c dotrze� do kogo�, kto tylko udaje, �e s�ucha. S�UCHAJ DZIECKA BARDZO UWA�NIE ZAMIAST S�UCHA� JEDNYM UCHEM Du�o �atwiej podzieli� si� swoimi k�opotami z ojcem, kt�ry rzeczywi�cie s�ucha. Nie musi wtedy nawet nic m�wi�. Cz�sto wsp�czuj�ce milczenie jest tym, czego oczekuje dziecko. Dziecku trudno jest my�le� jasno i konstruktywnie, kiedy kto� pyta, gani lub radzi. ZAAKCEPTUJ UCZUCIA S�OWAMI: "Och", "mmm", "rozumiem" Bardzo pomocne jest zwyczajne: "Och", "mmm", "rozumiem". TakIe s�owa w po��czeniu z wyt�on� uwag� zach�caj� dziecko do wyra�enia w�asnych uczu� i my�li oraz szukaNIa w�asnych rozwi�za�. ZAMIAST PYTA� I RAD ZAMIAST ZAPRZECZA� UCZUCIOM Rodzice zwykle nie rozmawiaj� w ten spos�b, poniewa� boj� si� �e rozmawiaj�c z dzieCkiem o jego odczuciach, mog� jeszcze pogorszy� spraw�. Prawda jest wr�cz przeciwna. Dziecko, s�ysz�c s�owa o tym czego do�wiadczy�o, jest w pe�ni zadowolone. Czasem pragnie wyrazi� swoje g��bokie prze�ycie. OKRE�L TE UCZUCIA To dziwne. Kiedy usi�ujemy nak�oni� dziecko, aby odsun�o od siebie z�e my�li, wydaje si� ono jeszcze bardziej wytr�cone z r�wnowagi. Czasami samo zrozumienie czyni rzeczywisto�� atwiejsz� do zniesienia. ZAMIE� PRAGNIENIA DZIECKA W FANTAZJ� Je�eli dziecko domaga si� czego�, czego nie mo�e otrzyma�,doro�li zwykle logicznie t�umacz�, �e tego nie maj�. Cz�sto im usilniej t�umacz�, tym dzieci mocniej protestuj�. ZAMIAST WYJA�NIE� I UZASADNIE� To by�y cztery mo�liwe sposoby udzielenia pierwszej pomocy dziec- ku posiadaj�cemu k�opot: s�uchanie go z pe�n� uwag�, okre�lenie jego uczu�, zaakceptowanie ich oraz wyra�enie dziecka pragnie� w formie fantazji. Du�o wa�niejsze od s��w jest jednak nastawienie do dziecka. Je�eli nasza postawa nie b�dzie otwarta, wtedy cokolwiek by�my powiedzieli, b�dzie przez nie traktowane jako nieszczere i sztuczne. Dzieje si� tak, kiedy nasze s�owa nie tchn� prawdziwym uczuciem i nie tra- fiaj� prosto do serca dziecka. Z tych czterech sposob�w, kt�re zosta�y przedstawione, prawdopo- dobnie najtrudniej ws�ucha� si� w dzieci�cy wylew uczu� i okre�li� te uczucia. Wymaga to do�wiadczenia i koncentracji, przenikni�cia psychiki dziecka, aby zrozumie�, co m�wi, i rozszyfrowa�, co mo�e czu�. Wreszcie wa�ne jest, �e uczymy nasze dzieci s�ownictwa okre- �laj�cego ich wewn�trzn� rzeczywisto��