Olbrzymie konary wznosi�y si� gro�nie...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Pokrzywione, chore krzewiny j�cza�y na polankach, k�py wysokich traw wi�y si� w�owo na wietrze. Je�yny skr�ca�y si� jak d�ugie, uzbrojone w szpony ramiona, pragn�ce pochwyci� sw� zdobycz; suche wrzosy, niesione wiatrem, przelatywa�y jakby uciekaj�c w trwodze przed czym�, co nadchodzi. Ze wszystkich stron nic, tylko ponure przestworza. Ciemno�� przyprawia o zawr�t g�owy. Cz�owiek potrzebuje jasno�ci. Ka�demu, kto zag��bia si� w przeciwie�stwo �wiat�a, �ciska si� serce. Kiedy oku braknie �wiat�a, braknie go tak�e my�li. W mroku nocy, w nieprzeniknionej ciemni na najodwa�niejszych czyha strach. Nikt w nocy nie zag��bi si� sam w las bez dr�enia. Cienie i drzewa - to dwa przera�aj�ce g�szcze. Z niewyra�nych g��bin wy�ania si� z�udna rzeczywisto��. Niepoj�te zarysowuje si� obok ciebie ze zjawiskow� wyrazisto�ci�. Co� nieuchwytnego, jak sen u�pionych kwiat�w, snuje si� - nie wiedzie� - w powietrzu czy w twoich my�lach. Na horyzoncie ukazuj� si� dziwne kszta�ty. Wdychasz fluidy czarnej pustki. L�kasz si�, a chcesz obejrze� si� za siebie. Jeste� bezbronny wobec czelu�ci nocy, wobec p�ochliwo�ci zjawisk, wobec niemych kontur�w, kt�re rozpraszaj� si�, gdy si� do nich zbli�asz, wobec ciemnych rozko�ysa�, gniewnych zaro�li, grz�zawisk l�ni�cych bladawym �wiat�em, wobec niesamowito�ci odbitej w u�pionym zwierciadle, wobec grobowego ogromu ciszy, wobec mo�liwej obecno�ci istot nieznanych, tajemniczo pochylaj�cych si� drzew, poskr�canych pni, d�ugich p�d�w dr��cych traw. Najodwa�niejszy nawet zadr�y tu i poczuje blisko�� przera�enia. Ogarnia ohydne uczucie, jak gdyby dusza zrasta�a si� z mrokiem. Niewymownie smutne i ponure jest to wdzieranie si� ciemno�ci w dusz� dziecka. Lasy - to apokalipsy; pod ich gro�nym sklepieniem trzepotanie skrzyde� ma�ej duszyczki brzmi jak j�k konania. Kozeta nie zdawa�a sobie sprawy ze swych dozna�, lecz czu�a, �e wci�ga j� potworna bezdnia natury. Nie strach j� ogarnia�, lecz co� znacznie straszniejszego ni� strach. Dr�a�a. Brak s��w, by opisa�, jak niezwyk�e by�o to dr�enie, kt�re lodowatym zimnem przenika�o j� a� w g��b serca. Oczy jej sta�y si� b��dne. Mia�a wra�enie, �e nie zdo�a mo�e si� oprze�, by nie powr�ci� tu zn�w jutro o tej samej godzinie. I w�wczas wiedziona resztk� instynktu, by wydosta� si� z tego dziwnego stanu, kt�rego nie rozumia�a, a kt�ry j� przera�a�, zacz�a g�o�no liczy�: �raz, dwa, trzy, cztery� - a� do dziesi�ciu, a gdy sko�czy�a, zacz�a od nowa. To przywr�ci�o jej normaln� percepcj� zjawisk, kt�re j� otacza�y. Uczu�a, �e zimno jej w r�ce zmoczone przy czerpaniu wody. Wsta�a. Ogarn�� j� zn�w strach, ale strach naturalny i nie do opanowania. Mia�a tylko jedn� my�l: ucieka�! ucieka�, co si� w nogach, przez las, przez pola, biec do dom�w, do okien, do pal�cych si� �wiec. Wzrok jej pad� na stoj�ce obok wiadro. Obawa, kt�r� napawa�a j� Th�nar- dierowa, by�a tak wielka, �e nie �mia�a ucieka� nie zabrawszy wiadra. Chwyci�a je obur�cz i z trudem d�wign�a z ziemi. Zrobi�a kilka krok�w, lecz pe�ne wiadro by�o tak ci�kie, �e musia�a je postawi� z powrotem. Odetchn�a troch�, po czym d�wign�a je znowu i zacz�a i��, tym razem ju� nieco d�u�ej. Ale zn�w musia�a przystan��. Po kilku sekundach wytchnienia ruszy�a dalej. Sz�a pochylona do przodu, z g�ow� zwieszon�, jak staruszka; ci�ar wyrywa� jej ze staw�w chude ramiona, od �elaznego pa��ka wiadra jej mokre r�czki kostnia�y z zimna. Od czasu do czasu musia�a przystan�� na chwil� i za ka�dym razem lodowata woda wylewa�a si� na jej bose nogi. To wszystko dzia�o si� w g��bi lasu, w nocy, w zimie, z dala od ludzi. Dziecko to mia�o osiem lat. Jeden tylko B�g ogl�da� jej m�czarnie. I, niestety, zapewne i matka. S� bowiem rzeczy, kt�re zmar�ym ka�� w grobie otworzy� oczy. Kozeta oddycha�a niemal rz꿹c z b�lu, szloch �ciska� jej gard�o, lecz nie �mia�a p�aka�, tak ba�a si� Th�nardierowej, nawet z daleka. Przyzwyczai�a si� wyobra�a� sobie, i� Th�nardierka jest zawsze blisko