Takim partnerem by� Mici�ski...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Dlatego ich Listy s� dla ad- j mirator�w Stempowskiego ewenementem. Mici�ski i prawica, tak zatytu�owa� Czes�aw Mi�osz sw�j j artyku� o Listach; i doda� podtytu�: Czy Boles�aw Mici�ski by� prawicowcem! Od takich tytu��w i podtytu��w (od sa-j mego na nie patrzenia) dostaje si� b�lu z�b�w albo g�siej] sk�rki. Mi�osz ma zupe�nego bzika na punkcie �lewicy' i �prawicy", kt�re dzi� niewiele ju� znacz� lub znacz� co� I odwrotnego do pierwotnych termin�w. Mici�ski pisywa�! do �Prosto z mostu". No i co z tego? Pisywali tam r�wnie�! Straszewicz, Andrzejewski i Regamey, kt�rych trudno doprawdy nazywa� �prawicowcami". Pisali tam przeciw �Wiadomo�ciom Literackim", tygodnikowi Iwaszkiewicza, kt�ry (jak mi opowiada� Grydzewski) z niesmakiem i niepokojem obserwowa� wzrost ��ydokomuny" w parafii �Mi�cia". Ten�e Iwaszkiewicz wybrzydza� si� na Podr�e do piekie�, ksi��k� �niemoraln�", pozbawion� �orientacji narodowej", pe�n� nihilistycznych �miazmat�w". Redaktor gazety goszcz�cej artyku� Mi�osza uwa�a, zdaje si�, postkomu- 500 njst�w z SLD za �lewicowc�w". Pewnie do sp�ki z Mi�oszem. W recenzji z Portretu Kanta, drukowanej w roku 1948, podziwia�em arcydzie�ko Mici�skiego, natomiast krzywi�em si� lekko na trzy do��czone do Portretu eseje o wojnie*. Teraz widz�, jak si� myli�em. Mici�ski wyra�a� w nich sw�j g��boki wstr�t do totalitaryzmu, co jest jedynym sensownym kryterium odr�niania �lewicowo�ci" i �prawicowo-�ci". Za to Mi�osz wspomnia� gdzie�, �e nieco p�niej, pod koniec wojny, podziwia� w duchu �walec id�cy ze Wschodu" jako uciele�nienie pot�gi, si�y i �historycznej rozumno�ci". * Zob. przedruk w 9 tomie Pism zebranych. mtc-rt v- Don Ildebrando i Chirurg o troch� dziwnym imieniu i nazwisku Fausto Angelini (po polsku brzmia�oby to Faust Anielski) zbli�a si� do osiemdziesi�tki i od paru lat ju� nie uprawia swego zawodu. Renoma jego jest jednak tak wielka, �e ilekro� w gr� wchodzi wyj�tkowo ryzykowny zabieg operacyjny, s�awny Fausto, za bardzo wysok� op�at�, wzywany jest | przez rodzin� chorego, aby tylko asystowa� przy operacji, s�u��c s�own� rad� m�odszym od niego chirurgom. Nie | wiem, jak to si� odbywa, zadaj� sobie pytanie, jak znosz� j to jego koledzy, pozostaje fakt, �e obecno�� doktora Aniel-1 skiego traktowana jest jak niezawodna gwarancja ba�ko- J wa lub milcz�cy udzia� niedo�cig�ego cywilisty w skompli- i kowanym procesie s�dowym. Czy to mo�liwe, aby sama obecno�� odgrywa�a tak wielk� rol�? Aby ukradkowe spojrzenia w stron� Maga wystarczy�y jako pomoc czy otucha? Najwidoczniej by�o mo�liwe, �a�owa�em jedynie, �e nie mog-j �em nawet marzy� o tym, by kiedykolwiek Fausto wyjed-j na� mi kr�tkie cho�by spojrzenie z zewn�trz na sal� opera-] cyjn�. Przesta� operowa� w wieku siedemdziesi�ciu pi�ciu lat.: Sam zauwa�y�, �e straci�y naraz dawn� elastyczno�� jegc d�ugie palce. Mia� widocznie nadziej�, �e odzyska w nich dawn� w�adz�, skoro wieczorami gimnastykowa� je z rem, zabawiaj�c si� w produkowanie fantazyjnych wycinaj nek z gazet. Potrafi� tak wycina� godzinami przy ogromnj stole w pa�acyku na granicy dolnego i g�rnego Neapolu. 502 Pochodzi� z Abrazz�w, z wysoko po�o�onej miejscowo�ci Montenero, kt�rej ozdob� by�a nie�le zachowana katedra roma�ska na w�skim placu blisko urwiska. Katedra cieszy�a si� zas�u�on� s�aw� jako zabytek historyczny, lecz nie wystarczy�a, by tchn�� w miasteczko troch� �ycia. Pustka wyziera�a z kilku kruchych kamienic. Fausto Angelini i jego m�odsza nieco siostra Veronica byli jedynymi dzie�mi znachora czy felczera, kt�rego pami�� czczono, jakby by� ojcem i panem miasteczka, wa�niejszym od gospodarza katedry. Obaj dawno ju� nie �yli. Doktor przyje�d�a� do rodzinnego miasteczka raz do roku na jeden letni miesi�c. Witano go wtedy i �egnano z honorami, a jego zasuszona siostra nabiera�a ochoty do �ycia na kolejny rok; i codziennie o �wicie, podczas wizyty brata, kl�cza�a u�miechni�ta przed o�tarzem w katedrze. -v -?� ? II Pozna�em go jako pacjent, jeszcze w�wczas ostatnie miesi�ce operowa�. Zbada� mnie dok�adnie i szybko, wyja�ni�, �e ka�da zw�oka w moim wieku utrudnia zoperowanie prostaty, odrzuci� z min� obrzydzenia �nowoczesn�" metod� �wymra�ania" powi�kszonego gruczo�u. �Trzeba otworzy� brzuch i ci�� powiedzia� kr�tko � nie jest to, jak si� cz�sto s�dzi, drobny zabieg, lecz operacja, kt�ra unieruchomi pana na dwa tygodnie w klinice i potem na miesi�c w domu". Wci�gn�� mnie na list� w swojej prywatnej (drogiej) klinice. Budzi� sympati� i pe�ne zaufanie. Operacja trwa�a d�u�ej, ni� przewidywa� � trzy godziny. Wytr�cony z u�pie-nia, jakkolwiek wci�� zaczadzony, drzema�em i budzi�em SI? na przemian, gdy on m�wi� bez przerwy i bez obs�onek, Ze smakiem, siedz�c u wezg�owia mojego ��ka. Poci�g do m�wienia i opowiadania uderzy� mnie od razu Podczas pierwszego spotkania w jego gabinecie lekarskim nad morzem. By�o �atwo domy�li� si� przyczyny. �y� sa- 503 motnie, stary bezdzietny kawaler, interesowa�y go rzeczy kt�re mog�y interesowa� mnie, pisarza, a nie jego koleg�w. ��czy�o nas jeszcze jedno, pr�cz jego s�abo�ci do mojego pisarstwa (okaza�o si�, �e by� moim czytelnikiem). On, po�udniowiec, cierpia� na osobliw�, bardzo rzadk� alergi�: nie m�g� pi� wina, ani czerwonego, ani bia�ego. M�g� natomiast pi� whisky jak wino, w du�ych ilo�ciach, bez �ladu aler-j gicznej wysypki i bez przykrych skutk�w. Zacz�li�my wiecl popija� whisky, gdy tylko zasklepi�a si� moja pooperacyjna! rana. W klinice le�a�em rzeczywi�cie dwa tygodnie