Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Miller, Stephen White, Paul Heywood, Values and Political Change in Postcommunist Europ, Macmillan, Basingstoke 1998, ss. 140-76. Mykoa Riabczuk, Ukrains'ka inteligencija w po-szukach menszoho zla, Krytyka", 10 (padziernik 1999), ss. 6-9. Natalija Witrenko, Spasti Ukrainu, Prapor, Char-kiw 1997. Prawda", 26 grudnia 1997-2 stycznia 1998; Den", 5 grudnia 1997; Niezawisimaja gazieta", 12 i 24 grudnia 1997. RFE/RL Daily Report", 27 October 1999. Wiedomosti", 12 padziernika 1999. Ibid.; Irinia Dubrowa, Charizmatiki i ortodoksy, Nowoje wremia", 26 (lipiec 1999). rda rosyjskie byy czsto lepiej poinformowane o tego rodzaju sprawach. Kyjiv Post", 10 czerwca 1999; Niezawisimaja gazieta", 24 i 30 wrzenia 1999; Le Soir", 24 wrzenia 1999, oraz Hotos Ukrajiny", 13 listopada 1999. Oleksandr Wyszniak, Prezydencki wybory: ostan-nij prohnoz 1 turu holosuwannja, ,^7ybory-99", 1 (padziernik 1999), ss. 20-21. Do hromadian Ukrainy. Zwernennia kandydatiw u Prezydenty Ukrainy, Komunist", 45,11 listopada 1999, s. 1. Kommiersant-Daily", 26 padziernika 1999; Niezawisimaja gazieta", 27 sierpnia 1999. Uwagi Walerija Miszury, redaktora dziennika KPU Komunist", wyraone w rozmowie z autorem 12 listopada 1999. Patrz zwaszcza: jednoznaczne poparcie Ziuganowa dla programu Ukraiskiej Partii Socjalistycznej, [w:] Towarysz" (organ prasowy socjalistw), 10 (marzec 1999). Informacje podane przez socjologw ukraiskich podczas zorganizowanych przez Fundacj Inicjatyw Demokratycznych dwch spotka okrgego stotu" w Kijowie - 10 i 12 listopada 1999. Patrz te analizy zamieszczone w biuletynach Fundacji Wybory'99, 1 i 2 (padziernik 1999). Dominiue Arel, The Muddle Way, [w:] Current History", 621 (October 1998), ss. 342-346. 1 Alexander J. Motyl, State, Nation and Elites in Independent Ukrainie, [w:] Taras Kuzio (red.), Soyiet to Independent Ukrain: Dynamics ot Post-Sopiet Transformation, M.E. Sharpe, New York 1998, s. 11. 363 Ukraicy Rozdzia dziesity 1 Sherman, W Garnett, Keystone in the Arcb: Ukrain in the Emerging Security Architecture ot Central and Eastern Europ, Carnegie Endowment for International Peace, Washington, DC 1997, ss. 18-21. 2 Rozmowa autora z Pawiem Mowczanem 18 marca 1998. 3 Patrz: Anatolij Pohrifany, Jakby my uczylys' tak, jak treba... Rozmowy pro nabolile, Proswita, Ki-jew, 1999; oraz arysa Masenko, Mowa i polityka, Soniasznyk, Kijew, 1999. 4 Cyt. za: Kutyk, Pys'mennyc'ke widrodennia, s. 60. ' List otwarty, podpisany przez Iwana Dracza, Paw- to Mowchana, Jurija Muszketyka i 14 innych, Li-teraturna Ukrajina", 2 marca 1999. 6 Pohribny, Jakby my uczylys' tak, jak treba, s. 238. Wyrnienia w tekcie oryg. 7 Najbardziej szczegowe uzasadnienie tego pogldu patrz: Petro awriw, lstorija piwdenno-schod-noi Ukrainy, Sowo, Lwiw 1992, oraz tego, Koo-nizacija Ukrains'kich i sumiinych stepiw, Proswi-ta, Kijew, 1994 8 Cyt. za angielskojzyczn wersj Konstytucji, opublikowan [w:] The Ukrainian Review", 43, 4 (zima 1996), ss. 4-5. 9 Pohribny, Jakby my uczylys' tak, jak treba, passim. 10 Dokonay si dwie wielkie zmiany. W Galicji rosyjski zosta niemal cakowicie wyeliminowany ze sfery ycia publicznego, a w Kijowie proces ten zdaje si wanie trwa, mimo e czsto jeszcze rosyjski jest jzykiem, ktrego wielu uywa chtniej. Na wschodzie i poudniu Ukrainy ukraiski pozostaje niemal wycznie jzykiem spotykanym na znakach drogowych i w oficjalnych pismach urzdowych. 11 Wedug wynikw sondau przeprowadzonego przez Instytut Pogrieninskiego 35,4% ankietowanych opowiada si za uznaniem rosyjskiego za drugi jzyk urzdowy tam, gdzie yczy sobie tego wikszo ludnoci"; 25,5% za uznaniem go za drugi jzyk urzdowy na obszarze caej Ukrainy", a 21,1%, za uznaniem go za drugi jzyk oficjalny pastwa"; dane te wydaj si jednak zawyone, nawet jak na realia ukraiskie. Pogriebinski (red.), Po-liticzeskije nastrojenija nakanunie wyborw, s. 199. 12 Petro Tooczko, Wid Rusi do Ukrainy, Abrys, Kijew, 1997, s. 331. 13 Prohrama i statut Narodnoho Ruchu Ukrainy, Ruch, Kijew, 1992, s. 13. 14 W. Jakowlew, Obszczenacjonalnyje idei sowrie-mennoj Ukrainy, Towarysz", 2 (stycze 1996). 15 Zainteresowanych Czytelnikw odsyam do rozdziau VI: Graham Smith, i in. Nation-Building in the Post-Soiet Borderlands: The Politics ot National Identities, Cambridge Uniyersity Press, Cambridge UK 1998, ss. 119-138. 16 Wybory '98: polityczny; kompas wyborca, KIS, Kijew, 1998, s. 61. 17 Ukrainian Review", 43, 4 (zima 1996), s. 5. 18 Tooczko, Wid Rusi do Ukrainy Vtd Rusi do Ukrainy, ss. 329 i 338. 19 Petro Tooczko, Szczo abo chto zahrozuje ukrains'kij mwi?, Orijany, Kijew, 1998, ss. 13 i 10. 20 Konstytucja Ukrainy z 1996 roku daje najstarszemu wiekiem deputowanemu do Rady Najwyszej prawo wygoszenia pierwszej mowy na inauguracyjnej sesji nowego parlamentu; w 1998 skorzysta z niego siedemdziesiciopicioletni Stecko. 21 Rozmowa z autorem w Sarah Birch 25 marca 1998. 22 Mykota Pawlyszyn, Postkolonialna krytyka i teori-ja, [w:] Marija Zubrycka (red.), Antolohija swito-woi literaturnokrytycznoi dumky XX st., Litopys, Lwiw 1996