- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Podobnie jak sieć wód, również i rozmieszczenie suchych enklaw zmienia się nieustannie - i tak od tysięcy lat ta niesamowita delta trwa, choć jednocześnie stale się zmienia...
- Samochód uderzył po drodze w bok jednego z radiowozów, zatoczył tyłem łuk i uderzył w inny, zanim Grillo odzyskał panowanie nad kierownicą i skierował się w stronę otwartej...
- Jednocześnie nastąpiło odepchnięcie od udziału w kulturze w charakterze równoprawnych jej twórców i konsumentów pozaszlacheckich grup społeczeństwa, co musiało tę kulturę...
- Dla uczczenia więc jego pamięci i z wdzię cznością dla niego, a jednocześnie z oddaniem dla Pańskiej osoby, pokornie przypisuję Panu tę moją rozprawę o państwie...
- Tymczasem do uszu jego poczęły dochodzić młode, hałaśliwe głosy uczennic, uczestniczek nocującego tu dziś wędrownego obozu, a jednocześnie zachciało mu się spać i...
- Rozmiękczenie ideologii komunistycznej spowodowało więc jednocześnie rozmiękczenie oporu społeczne- go w jej odbiorze...
- Prawica rozpoczęła przeciwko nowemu prezydentowi kampanię osobistych Oszczerstw, domagając się jednocześnie, by wyboru - "dokonanego wbrew większości narodu polskiego" -...
- Jezu! Co za jatka! Dlaczego nieszczęścia chodzą parami? Szkoda, że to nie jakiś zwyczajny pijak, który jechał do góry, stracił panowanie nad kierownicą i spadł ze skalnego...
- Ponosząc konsekwencje łamania prawa można jednocześnie wpływać na niesprawiedliwość, przeszkadza w tym jednak strach przed skutkami...
- Teraz jednak miała stać naga na środku pracowni jak akt ponad którym on panowałby wzrokiem oraz pędzlem...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
zaś los jej podzieliła także Olandia. Dopiero w XVII w. Szwecji udało się przyłączyć obie wyspy oraz południowe dzielnice Półwyspu Skandynawskiego. Kolonizacja na północy postępowała z wolna, dochodząc w XV w. do rzeki Torne, a więc obejmując całe dzisiejsze terytorium Szwecji. 10 Wojny XVII w. przyniosły nowe, ważne nabytki terytorialne wzdłuż południowo-wschodniego wybrzeża Bałtyku, nad Zatoką Fińską i Zatoką Ryską. Już w XVI w. Szwecja zdobyła część Estonii. Pokój w Stołbowie (1617) przyznał jej Ingermanlandię, a rozejm w Starym Targu (Altmarku, 1629) — Inflanty. Nie były to jednak nabytki trwałe. Część Inflant utraciła Szwecja już w 1660 r. po pokoju oliwskim; pozostałe w 1721 r. po pokoju w Nystadzie przeszły do Rosji. W tym samym czasie także na rzecz Rosji odpadła od Szwecji południowo-wschodnia część Finlandii. W dwadzieścia dwa lata później, w 1743 r., w wyniku nowej wojny Rosja zajęła dalsze terytoria fińskie. Szwedzkie panowanie w Finlandii skończyło się osta- tecznie w 1809 r. Wiele elementów historii Szwecji zostało zdeterminowanych przez śro- dowisko naturalne, w jakim kształtował się i rozwijał naród szwedzki. Morze, las, bogactwa ukryte w ziemi wyznaczały kierunki działania. Przodkowie współczesnych Szwedów ukazali się na scenie historycznej jako żeglarze, którzy — jak pisał Tacyt w swej Germanii (ok. 98 r. n. e.) — mają „silne floty". Morze — to rybołówstwo, które w przeszłości znacze- niem nie ustępowało rolnictwu, morze — to handel, przedmiot zaintereso- wania Szwedów od czasów wikingów. Lasy dziś jeszcze pokrywają połowę powierzchni kraju, zajmując obszar 22,3 mln hektarów. Są one jedynym z największych bogactw Szwecji, która w produkcji celulozy zajmuje trzecie miejsce w świecie. W przeszło- ści lasy — na pomocy świerkowe i sosnowe, na południu mieszane, liścias- to-iglaste — odgrywały wielką rolę w życiu mieszkańców Szwecji. Grunty orne powstawały kosztem wypalanego i karczowanego lasu; bydło i trzoda spędzały lato na pastwiskach leśnych, a zimą żywiono je liściami, ściółką leśną, nawet igliwiem. Wreszcie lasy dostarczały drewna do budowy okrętów oraz na budownictwo mieszkalne. Ziemi ornej Szwecja posiadała mało; obecnie grunty orne zajmują 8% powierzchni, w przeszłości jeszcze mniej. Najlepsze gleby znajdują się w Skanii oraz na nizinach środkowej Szwecji, gdzie też najintensywniej rozwijało się rolnictwo. W Norrlandzie uprawa roli skupiała się i skupia nadal tylko na wybrzeżu i w okolicach Wielkiego Jeziora (Storsjón). Warunki naturalne w dużym stopniu zdecydowały o tym, że pasterstwo i hodowla bydła miały większe znaczenie niż uprawa zbóż. Produkty ho- dowlane były jedną z ważniejszych pozycji szwedzkiego eksportu, dopiero w XX w. udział ich w eksporcie poważnie się skurczył. Nadal jednak Szwecja intensywnie rozwija hodowlę. W średniowiecznej rymowanej kronice tak pisano o największym bogac- twie królestwa: 11 Silv, bly, jarn och koppar som fors utrikes i stora kopar (srebro, ołów, żelazo i miedź, które wywozi się za granice w wielkich ilościach). Podstawowym skarbem, ukrytym w ziemi szwedzkiej, jest ruda żelaza; największe jej złoża znajdują się na północy (Kiruna, Malmberget) oraz w Szwecji środkowej, w Bergslagen. Zasoby rud innych metali są bez porównania mniejsze. Złoża miedzi koło Falun, w Szwecji środkowej, zostały już wyczerpane, a odkryte w dwudziestych latach naszego wieku pokłady na pomocy nie są szczegól- nie obfite. Podobnie i srebro, które w przeszłości w niewielkich ilościach wydobywano w kopalniach w Sala, a obecnie na pomocy w Boliden. Tam też znajdują się niewielkie złoża arsenu, złota i pirytów. Poza tym Szwecja posiada pewne zasoby ołowiu, cynku i uranu. Z surowców energetycznych zupełnie brak nafty, a jedyne zagłębie węglowe w Skanii dostarcza węgiel niskiej jakości. Większe znaczenie ma torf. Przede wszystkim jednak szwedzki system energetyczny oparty jest na sile wody. Niegdyś też rozwinięta sieć wodna służyła wewnętrznej komunikacji. Charakteryzując środowisko naturalne trudno pominąć klimat, który miał duży wpływ na kształtowanie się kultury i obyczajów, jak też na gospodarkę szwedzką. W połowie XVI w. Olaus Magnus w swym dziele Historia de gentibus septentrionalibus, poświęconym ludom Skandynawii, pisał: „ludy północne od początku października do końca kwietnia wspól- nie znoszą ciężką zimę, z jej długimi nocami, przenikliwymi wichurami, mrozem, śniegiem, mgłą, sztormami i niezmiernym zimnem". W Norrlan- dzie zima rzeczywiście trwa 6—7 miesięcy, a średnia roczna temperatura wynosi —2,7°C. Nie wszędzie jednak warunki klimatyczne są równie suro- we. Szwecja jest niezmiernie zróżnicowana pod względem klimatycznym. Na przykład w okolicach jeziora Malar pokrywa śnieżna utrzymuje się tylko 3—4 miesiące, a na południu jeszcze krócej. Podobnie przedstawia się czas lata: w najdalej wysuniętych na pomoc rejonach trwa ono zaledwie 58 dni, w środkowym Norrlandzie już 91 dni, w Upplandzie — 118, a na południu blisko 5 miesięcy