Je�eli ze- chcemy unikn�� dylemat�w daimoniona, co rozmy- �lnie lub niechc�cy robi wielu terapeut�w poma- gaj�c pacjentowi przystosowa� si� do spo�ecze�stwa, ucz�c...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Rilke ma te- dy zupe�n� racj� twierdz�c, �e je�eli pozb�dziemy si� swych diab��w, odejd� od nas r�wnie� nasze anio�y. Daimonion b�d�cy cz�ci� erosa i stanowi�cy pod- staw� md�o�ci i woli k�uje ci�gle nasz� �wiadomo��, 205 nieustannie stawiaj�c nas wobec r�nych dylema- t�w. W psychoterapii d��enie do pog��biania i roz- szerzania �wiadomo�ci nie polega na rozwi�zywaniu tych dylemat�w, tego zrobi� si� nie da, ale na ta- kim ich ustawieniu, aby osi�gn�� stopniowo coraz wy�szy poziom osobowej i interpersonalnej integra- cji. DAIMONION I WIEDZA Innym sposobem wyra�ania si� daimoniona jest wiedza. Aura mistyczna, jaka wedle wi�kszo�ci lu- dzi otacza fizyk�w, psychiatr�w czy psycholog�w, zawiera w sobie zar�wno g��boki szacunek, jak i nie- ufno��. Zdobycie wiedzy, w co wierzono chyba od zawsze, daje daimoniczn� bro� nad innymi. Je�li- bym mia� wyj�tkow� wiedz� o was albo o waszym �wiecie, kt�rej wy nie posiadacie, to zyska�bym w�adz� nad wami. Mo�e to wynika� z prostego faktu: ja wiem, jak co� funkcjonuje, a wy nie. Ale mamy tu do czynienia ze zjawiskiem bardziej z�o�onym, wy- p�ywaj�cym z prymitywnej wiary, �e wiedza daje mi szczeg�ln� moc magiczn�. Po cz�ci niech�� wo- bec psychiatr�w i psycholog�w, a szczeg�lnie wobec psychoanalityk�w (kt�rzy, jak powiedzia� Freud, rzucili wyzwanie demonom i by�oby dziwne, gdy- by wyszli z tej walki bez zadra�ni�cia), wyrasta z g��boko zakorzenionego strachu. Ludzie tych zawo- d�w maj� wiedz� o �yciu i �mierci, kt�rej nie po- siadaj� inni. Jednego dnia oddaje im si� cze�� bo- sk�, drugiego nienawidzi, jak diab�a. Wiedza jest r�wnie� �r�d�em wolno�ci i bezpie- cze�stwa. �Prawda uczyni ci� wolnym."6 Nastawia- j�c si� na nieustanne zdobywanie wiedzy zak�ada- my: im wi�cej wiedzy, tym lepiej. Zapominamy przy tym o ambiwalentnych, dwuznacznych cechach � Ewangelia �w. Jana, 8 : 32. wiedzy; bywa ona r�wnie� niebezpieczna. Tyle si� s�yszy obecnie o tym, �e wiedza daje w�adz�, bez- piecze�stwo, sukcesy finansowe itd., i� przeoczyli- �my fakt, i� s�owo odnosz�ce si� do przyswajania wiedzy, �zrozumienie", jest r�wnie� s�owem ozna- czaj�cym przera�enie, l�k. W s�owniku Webstera znajdujemy tak� oto definicj� apprehend � �spo- strzega�, uchwyci� sens czego�..." oraz �uprze- dza� niepok�j, l�k, strach". To samo dzieje si� ze s�owem apprehension: po pierwsze, oznacza ono �poj�� sens", po drugie, �nieufno��, strach przed przysz�ym z�em".7 Nie przypadkiem w samej tkance j�zyka zawarty jest zwi�zek mi�dzy wiedz� a daimonionem. �Jak niebezpiecznie jest wiedzie�" � mo�emy powt�rzy� za Edypem. � �Niemniej jednak musz� wiedzie�." Niebezpiecznie jest wiedzie�, ale jeszcze bardziej niebezpiecznie jest nie wiedzie�. Psychoanalityk jest ostatni� osob�, kt�ra mog�a- by zapomnie� o tym. Pacjenci przychodz� leczy� si�, otwarci rzekomo na rewelacje o sobie samych. Ale biada terapeucie, kt�ry potraktowa�by ich o- �wiadczenia serio. Ca�y sens mechanizm�w repre- sji i oporu ujawnia si� w niepokoju i b�lu towa- rzysz�cym ods�anianiu czyjej� ja�ni. Jest to ju� wy- starczaj�cy pow�d, dla kt�rego pacjenci powinni p�aci� za sesje; je�li nie chc� przyj�� zbyt du�o, p�ac�c, to przyjm� z trudem rzecz dan� im gratis. Otwiera si� przed nami mo�liwo�� odmiennego spoj- rzenia na poj�cie oporu i represji � ods�aniaj� one tkwi�c� w cz�owieku nieuchronn� potrzeb� ukry- cia prawdy o sobie samym. Ci�gle staje przed nami pytanie: jak wiele wiedzy o sobie samym mo�e wy- trzyma� cz�owiek? .Edyp jest prawzorem cz�owieka, kt�ry zdobywa wiedz� o sobie p�ac�c za to cen� najwy�sz�. Jest doskonale �wiadom zagro�e� tkwi�cych w wiedzy. 7 Webster Collegiate Dict�onary. �Och, l�kam si� s�ucha� � krzyczy � niemniej musz� s�ucha�." Terezjusz usi�uje go przekona�, �e- by nie szuka�. �Jak niedobrze jest wiedzie�, gdy nic dobrego poznanie nie daje." Czy Edyp dowie si�, co zrobi�? Czy Edyp dowie si�, kim jest i sk�d przybywa? Nie potrzeba Freuda do tego, aby stwier- dzi�, te wszyscy pope�niaj� �w czyn w wyobra�ni, je�li nie w rzeczywisto�ci � w rzeczywisto�ci za- st�pczymi �rodkami, jakimi s� wojna i zorganizowa- na przemoc. Jedyna r�nica mi�dzy Edypem a re- szt� ludzko�ci polega na tym, �e Edyp dostrzeg� i przyzna� si� do tego, co uczyni�, mimo nam�w, by tego nie robi�. Nawet jego �ona, Jokasta, by�a zgod- na z innymi, �e najlepiej b�dzie, je�eli pozostanie w nie�wiadomo�ci; by pokaza�, �e nie�wiadomo�� uwa�a za podstawow� zasad� �ycia, napada�a na wszystkich wr�bit�w i tych, kt�rzy powa�nie od- nosili si� do daimoniona. �Nie poznaj si� na tej u- miej�tno�ci � zaklina m�a; nie nale�y powa�nie traktowa� sn�w i najlepiej jest �y� bezmy�lnie, tak jak to tylko cz�owiek potrafi." Gdy w ko�cu zda�a sobie spraw� z prawdy (nale�y pami�ta� o tym, �e gdy radzi�a Edypowi, by nie bada� swego pochodz�- | ni�, o niczym nie wiedzia�a), w rozpaczy krzyczy | do m�a: �Bo�e, trzymaj go z dala od wiedzy, niech l nie wie, kim jest." | W�a�nie dlatego Edyp jest bohaterem, bo nie po- zwoli� ani Terezjuszowi, ani �onie, ani bogu, ani ko- mukolwiek innemu stan�� na drodze do zdobycia wiedzy o sobie samym. Jest bohaterem, bowiem jest cz�owiekiem, kt�ry zna sw�j �wiat. Krzyczy z b�lu, ale powtarza: �nie zatrzymam si�, p�ki nie poznam wszystkiego." Wie, �e nie ma w jego postawie fa�- szywego bohaterstwa. �Przeklinam cz�owieka, kt�ry zdj�� z moich n�g okrutne pi�tna