Obok tego wyst�pi�y tak�e w katolickim budownictwie ko�cielnym formy romanizuj�ce, stylizowane pod rzemios�o artystyczne, tak �e pow�ci�gliwo�� religijnego wyrazu...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

356), kt�re z kolei - cho�by przez wyposa�enie ich w organy, s�u��ce do muzycznego "ilustrowania" film�w - zbli�y�y si� do sakralnych wn�trz np. wiele ko�cio��w, kt�rych tw�rc� by� Dominikus Boh m. Z tych wszystkich, pe�nych jakby podniecenia, �wiadomie pozbawionych skali 256 Niemiecki styl ekspresjonistyczny, ,,styl okresu inflacji" Wybuchowe, agresywne formy tr�jk�tne i zygzakowate. Unikanie form spokojnych - poziomych i pionowych, oraz wszelkich k�t�w prostych. Poszukiwanie efekt�w �ywio�owych bez uciekania si� do form konwencjonalnych Pawilon reklamowy. Projekt szkicowy Maxa Tauta. Wg: FrisMicht. 1921. budowli wida�, jak bardzo wyobra�ni� europejskiego �wiata lat dwudziestych fascynowa�a z technicznie materialistycznego punktu widzenia idea pot�gi absolutnej, nie ograniczonej przez �adne wzgl�dy etyczne ("sentymentalne", "konwencjonalne", "reakcyjne"). Ju� pot�nie kubiczna architektura Petera Behrensa z ok. 1910 r. gloryfikowa�a przemoc. W okresie mi�dzywojennym wznoszone masowo przeci�tne szeregowe budynki jednoznacznie j odzwierciedlaj� generaln� tendencj� stylu ni� dzie�a wyj�tkowe, estetycznie wyrafinowane. S� to budowle t�pe, o charakterze masowym, domy czynszowe z szerokimi niszami i umieszczonymi przed nimi balkonami w kszta�cie koryt, podobnymi do szuflad na wp� wysuni�tych z komody. Naro�niki s� zaokr�glone, a ca�e fasady cz�sto powyginane, ale w za�o�eniach nie ma to nic wsp�lnego z barokiem. Odnosimy r�wnocze�nie wr� �eni� czego� kolosalnego, klocowatego i biernego, gdy� masy te przez swe "funkcjonalne" zaokr�glenia zdaj� si� poddawa� �lepo kierunkom ruchu lub wszelkim innym przychodz�cym z zewn�trz nakazom; podkre�laj� to prowadzone bez ko�ca wst�gi okien zewn�trznie czasem tylko przerywane, od wewn�trz nie poddane �adnej rytmizacji. Patrz�c wstecz ma si� wra�enie, �e fantazja zbiorowa, nie�wiadoma samej siebie, porusza�a si� ju� w kr�gu form betonowych bunkr�w. Wyra�a si� w tym my�lenie kategoriami mas - zupe�nie nieokre�lonych, bez wyodr�bnienia jakiejkolwiek jednostki miarowej, bez �adnego punktu ze�rodkowuj�cego i bez rozcz�onkowania. Rozw�j tego kierunku najwyra�niej zaznaczy� si� w Niemczech; najmniej zosta�a nim dotkni�ta kulturalnie ustabilizowana Anglia; Ameryka nie nale�a�a jeszcze w�wczas do przoduj�cych o�rodk�w sztuki. Ekspresjoni�ci niemieccy: Christian Rohifs, 1849-1938; Emil Nolde, 1867-1956; Ernst L. Kirchner. 1880-1938; Frant Marc, 1880-1916; Max Pechstein, 1881-1955; Erich Heckel, 1883-1970: K. Schmidt-RottIuff, w. 1884; Max Unold, 1885-1964. Pozostali: Yincent von Gosh, 1853-1890; Georges Rouault, 1871-1958. Wfoscy futury�ci pokrewni ekspresjonistom . Typ wielkomiejskiego domu handlowego z rozci�gni�tymi wst�gowa oknami i parapetami oraz szeroko zaokr�glonymi naro�nikami po raz pierwszy w 1910 we Wroc�awiu przez Hansa Poelziga, 1869-1936; jego dzie�em jest tak�e Grosse Schauspielhaus w Berlinie 1919. Typ domu handlowego, o zaskakuj�cej ekspresji, Ericha Mendelsohna, 1887-1953, np. dom handlowy Schockena w Stuttsarcie 1926-1928; obserwatorium im. Einsteina, 1920-1922. - Fritz Hoger. 1877-1949, Chile-Haus w Hamburgu 1923, Sprinkenhof, Planetarium itd. - Bardziej kuhistyczny ekspresjonizm uprawiali Holendrzy, np. J. J. P. Oud, 1890-1963, 17 Historia sztuki europejskiej t. II 257 kawiarnia ,,De Unie" Rotterdam 1925; Jan Buys, czone budowle Rudolfa Steinera w Domach (SzwaJ-dom handl�w)! ,,De Yolharding1', Hasa 1928. - Do caria), pierwsze ,,Goetheanum" od 1913, obecne architektury ekspresjonistycznej mog� by� tak�e zali- 1924-1928. Cezanne i kubhm. Kubizm bierze sw�j pocz�tek z dzie� Cezanne'a - najbardziej zagadkowego spo�r�d wielkich malarzy XIX w. (ii. 336-338). Jego dzie�a dot�d robi� wra�enie nowocze�niejszych ni� wszystko niemal, co powsta�o .jako jego nast�pstwo, a - rzecz wydaje si� zupe�nie nieprawdopodobna - urodzi� si� on siedem lat po �mierci Goethego, i nale�a� do tej samej generacji co Lenbach, Makart, Mar�es, jego za� wczesne dzie�a powsta�y jeszcze za �ycia niemieckich romantyk�w. Wsp�czesny wielkim impresjonistom, posiada ich w najwy�szym stopniu wysublimowan� kultur� koloru, ale nie dzieli z nimi ich bezproblemowego stosunku do otoczenia. Jako temperament sk�onny do medytacji, raczej ponury i stroni�cy od ludzi, nie poprzestaje na uchwyceniu wra�enia wzrokowego, lecz szuka za nim formy niezmiennej, czego� trwa�ego. Przyrod� po�udniowofrancusk� widzi w spos�b heroiczno-klasyczny, i dlatego nie potrzebuje odchodzi� od odbieranego wra�enia i z zewn�trz narzuca� przyrodzie klasyczn� kompozycj�