S�dzi�a jednak, �e nie one odegra�y rol� decyduj�c�...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Jej zdaniem g��bokich przyczyn rewolt trzeba szuka� w sferze zjawisk politycznych z jednej, a spo�ecznych z drugiej strony. Jasne by�o dla niej, �e nie wolno traktowa� jednakowo wszystkich powsta�. Bunty na terenie Tebaidy by�y w jej przekonaniu wyrazem tendencji o�rodkowych jak je nazywa�a "feudalnych"), efektem ambicji arystokracji teba�skiej (czy �ci�lej kleru �wi�tyni Amona) do sprawowania niezale�nej w�adzy. W ich imi� kap�ani golowi byli uzna� za faraon�w nubijskich szef�w plemiennych i sprawowa� w�adz� w ich imieniu. Na innych obszarach, jej zdaniem, mamy do czynienia z rewoltami ch�opskimi, spowodowanymi gwa�tami urz�dnik�w i niezno�nym wyzyskiem fiskalnym. Os�abienie si�y pa�stwa zmniejsza�o skuteczno�� jego riposty. Ch�opskie bunty by�y zreszt� trudne do t�umienia w�a�nie z racji ich niezorganizowanego charakteru, �atwo�ci odradzania si�, braku uchwytnego wroga do pobicia. Zdaniem C. Preaux nie mamy podstaw, aby poza Tebaid� widzie� w kap�anach przyw�dc�w rewolt. Nasze �r�d�a w ka�dym razie wskazuj� na to, i� kler i �wi�tynie by�y przedmiotem agresji na r�wni z domami zamo�nych Grek�w i urz�dami. Kap�ani egipskich �wi�ty� w obliczu buntu spo�ecznego mieli, jej zdaniem, wszelkie powody, aby popiera� w�adc�w. Opinie C. Preaux nie przez wszystkich zosta�y przyj�te bez ogranicze�. Nikt przy tym nie negowa� wagi czynnika spo�ecznego, ani ch�opskiego charakteru ruch�w. Wycofano si� te� z tezy o kierowniczej roli odgrywanej powszechnie przez kap�an�w, umocni�o si� bowiem przekonanie, �e nie stanowili oni grupy o jednolitych interesach. Natomiast cz�� historyk�w gotowa jest dalej k�a�� wi�kszy ni� ona nacisk na wzgl�dy narodowo�ciowe, 196 widzie� w narodowej �wiadomo�ci zapalny punkt wydarze�. W tym swoim przekonaniu odwo�ywa� si� oni musz� nie tyle do tego, co zawieraj� w sobie �r�d�a odnosz�ce si� do rewolt, ile do przekaz�w egipskich o charakterze literackim (szcz�liwie jest ich troch�). Pozwalaj� nam one, przynajmniej w jakim� przybli�eniu, zorientowa� si�, co czuli i my�leli o greckich panach Egiptu jego rdzenni mieszka�cy. Najwa�niejszym, z punktu widzenia naszej dyskusji, tekstem jest powsta�e prawdopodobnie w Hermupolis Proroctwo Garncarzu. Orygina� tego utworu mia� by� egipski, ale my znamy go jedynie z greckiego przek�adu zachowanego na papirusach pochodz�cych z III wieku n.e. Prorocth~o jest typow� apokalip- s�, ods�ania przed s�uchaczami obraz przysz�ych kl�sk i zapowiada nast�puj�ce po nich odrodzenie. Garncarz, wcielenie egipskiego boga Chnuma, kt�ry wedle egipskiej mitologii dokona� w pocz�tkach �wiata aktu jego stworzenia na garncarskim kole, wyg�asza swe przepowiednie przed faraonem Amenofisem (trudno ustali�, o kt�rego w�adc� mo�e chodzi�, je�li w og�le autor mia� kogo� konkretnego na my�li, a nie wzi�� po prostu dowolnego imienia znanego mu z historii). Zapowiadaj� one, �e kraj znajdzie si� w przysz�o�ci we w�adaniu T'yfo�czyk�w (czyli zwolennik�w Tyfonu, egipskiego Seta, b�stwa z�owrogie- go; autor niew�tpliwie ma tu na my�li Grek�w). Sprowadz� oni na Egipt nieszcz�cia, Nil nie wyleje, w kraju b�dzie g��d a porz�dek spo�eczny zostanie wywr�cony. Ostatecznie jednak bogowie ocal� kraj. Tyfo�czycy zgin� a tak�e nadmorskie miasto --- czyli Aleksandria. Przyjdzie kr�l, przys�any przez Re, s�oneczne b�stwo, kraj odzyska pok�j i szcz�cie. Najwa�niejsze dla nas zdania brzmi� w spos�b nast�puj�cy: "i miasto ludzi noszqcvch pasy [termin oznacza bez w�tpienia Grek�w] zostanie puste,jak piec garncczr.ski, nieHVZlnicy� zostana ~�yzwoleni, ich panowie popadn� w nieh~oly, cfzien~ice hydcl gwalcone, a chlopc�n~ zabija� b�d� sila na ofvar�... Sumi ludzie nosz�cy pasy i sami synowie Tyf�ncz [czyli egipskiego Seta] bid� siy chcieli vta�cofa�, .skoro A~athos Dczjmon [b�stwo opieku�cze Aleksandrii] opu�ci zczlo�onc przez siebie miasto i odejdzie do rodz�cego bog�w� Memfi.s i mia.stn zostanie opu.szczonc [...] To sit stanie u kresu nieszcz~��, kiedy ~zalejc Egipt po~t~�ct� niego�cinnych m��w, a miasto ludzi nosz�cych pasy zostanie puste .jako piec gurncurski z powodu bezprawia, jakie oni czynili [...] I miasto nadmorsku .stanic sil zniejscem .su