Szczeg�ln� uwag� komentator�w zwr�ci�y natomiast jego s�owa dotycz�ce wsp�lnych dla obu narod�w warto�ci europejskich...

Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.

Ju� w swym przem�wieniu powitalnym 20 wrze�nia w Fuldzie kardyna� Wyszy�ski, wspominaj�c wsp�lne rozmowy i przygotowania odbywane z kardyna�em D~opfnerem w czasie Soboru, m�wi�: "Wielokrotnie wypowiadali�my te nadzieje, �e przyjdzie czas, kiedy jak ongi�, tak i dzi� b�dziemy mogli wsp�lnie budowa� Europ� Chrystusow�, chrze�cija�sk�. Tym bardziej, �e przez wiele wiek�w w tym duchu pracowali�my w centralnej Europie, aby ugruntowa� tutaj kr�lestwo Chrystusowe, kt�re jest kr�lestwem prawdy, sprawiedliwo�ci i mi�o�ci, kr�lestwem pokoju i �aski. Szczeg�lnie systematycznie pracowali�my nad tym w okresie Soboru Watyka�skiego Drugiego. I wtedy ju� rozwa�ali�my, �e mo�na i�� wsp�ln� drog� w duchu Ewangelii. Co wi�cej - nie tylko jest to mo�liwe, ale jest konieczne dla dalszego rozwoju ducha Bo�ego w �wiecie centralnej Europy, kt�ra by�a bardzo cz�sto kolebk� wspania�ych poczyna� apostolskich i ewangelicznych". Nast�pnego za� dnia w przem�wieniu ku czci �w. Bonifacego Prymas Polski powiedzia�: "Gdy dzi� po latach spotykaj� si� w centrum Europy chrze�cija�skiej przedstawiciele dw�ch Episkopat�w, mo�e wypadnie nam powiedzie� sobie co� bardzo prostego, co nie b�dzie sensacj� dla polityk�w, ale co mo�e nawet by� dla nich zgorszeniem. Ale dla �wiata chrze�cija�skiego mo�e by� ratunkiem i pocz�tkiem ewangelicznej drogi Europy odrodzonej w duchu �wi�tego Ireneusza: "Poprzez okr�g ziemski rozbrzmiewaj� r�ne j�zyki, lecz moc tradycji pozostaje ta sama. Ko�cio�y za�o�one w Germanii nie r�ni� si� od innych Ko�cio��w ani w ich wierzeniach, ani w tradycjach. Podobnie Ko�cio�y, kt�re s� w Hiszpanii, albo u Celt�w, na Wschodzie, albo w Egipcie lub w Libii" ("Adv. Haer".). Co niechaj sprawia w�r�d nas Ojciec Narod�w przez Jezusa Chrystusa, Kr�la pokoju i spo�ecznej mi�o�ci". Wreszcie w przem�wieniu do katolik�w niemieckich w katedrze w Kolonii 22 wrze�nia Prymas Polski powiedzia� mi�dzy innymi: "Europa musi dostrzec ponownie, �e jest ona nowym Betlejem - dla �wiata, dla lud�w i narod�w, z kt�rego wywodzi si� na �wiat Kr�l i Ksi�� Pokoju, jedyny dotychczas Zbawca Rodziny ludzkiej. W�r�d wsp�czesnych wojen i wie�ci o wojnach, Europa - kt�ra otrzyma�a przez Ko�ci� Powszechny pok�j, jakiego �wiat nie jest zdolny da� - nie mo�e by� nigdy fabryk� amunicji, mi�dzynarodowym targowiskiem i dostawc� broni, nie mo�e nadal by� poligonem dla do�wiadcze� wojennych, czy te� miejscem samoudr�ki lud�w i narod�w". Trudno cytowa� tu wi�cej, cho� chcia�oby si� przypomnie� niemal wszystko, co z wielk� subtelno�ci� zosta�o powiedziane przez Prymasa w RFN. Je�li w�tek europejski jego wypowiedzi wydaje si� obok w�tku pojednania polsko_niemieckiego g��wnym motywem wyst�pie� kardyna�a Wyszy�skiego, to nale�y go w�a�ciwie odczyta�. Prymas my�la� o wsp�lnych, chrze�cija�skich �r�d�ach Europy, o jej duchowej jedno�ci, kt�ra mo�e i powinna przyczynia� si� do pojednania narod�w europejskich oraz do wsp�lnego przechowywania warto�ci naszej kultury i chrze�cija�skiego systemu warto�ci. Prymas m�wi� o konieczno�ci pokoju w Europie, ale i o duchowej jedno�ci kontynentu. Politykom wygodne by�oby mo�e podkre�lenie tylko jednego z tych w�tk�w, prawda wymaga zwr�cenia uwagi na obydwa. W�a�nie przez uwzgl�dnienie tych dw�ch p�aszczyzn wizyta Prymasa i Episkopatu Polski w RFN sta�a si� sukcesem i donios�ym wydarzeniem. Kardyna� Wyszy�ski si�gn�� do samych �r�de� i to by�o dla jego s�uchaczy bardzo przekonuj�ce. Podobnie przekonuj�ce by�y s�owa kardyna�a H~offnera o dobrej i z�ej przesz�o�ci mi�dzy naszymi narodami. Rozczarowa� mo�e tylko to, �e po tej wspania�ej wizycie nie nast�pi�o nic specjalnego, �e nie umiano jej wykorzysta� i kontynuowa�. Mimo wszystko jednak zosta�y w 1978 roku po�o�one wa�ne fundamenty. Mog� one w przysz�o�ci s�u�y� dalszemu budowaniu. Nied�ugo po wizycie w RFN, w dniach 3 i 4 pa�dziernika, obradowa�a Konferencja Episkopatu Polski