- Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
- Są to systemy Wade'a-Gilesa (Wielka Brytania i Ameryka — znany także jako system Wade'a), system Ecole Francaise de l'Extreme Orient (Francja) oraz system Lessinga...
- Oczywiście obok terenów gęsto zasiedlonych przez przybyszów były na tym obszarze ziemie całkiem przez nich nie tknięte, co wiązało się ze strategicznym charakterem...
- Fakty te, znane Romkow- skiemu, były przed kierownictwem partii ukrywane (Romkowski nadzo rował działalność aparatu śledczego służby bezpieczeństwa)...
- Muszę zachować pokój wewnętrzny, a zarazem wielką gorliwość; nie odstępować nigdy od zasady, która zaleca we wszystkim pokorę i łagodność, choćby odruchy i pokusy były...
- Simon uniósł właz w pokładzie rufy i wyciągnął żółtą gumową boję, na której czerwoną odblaskową taśmą wyklejone były inicjały „O...
- Na miejscu kobiety obok mnie siedziała sarna, były tam też inne zwierzęta — wilk, ryś i jeszcze jakieś, których nie rozpoznałam...
- Lecz, ach! nie dla mnie szczęście! Nie dla mnie już zamęście! Boża nade mną kara, Ściga mnie nocna mara, Zaledwie przymknę oczy, Traf, traf, klamka odskoczy;...
- Z obu stron były głębokie wnęki ze spiętrzonymi leżącymi butelkami, których czarnozielone dna układały się w nieskończony bogaty deseń...
- Dane te były mi potrzebne na wypadek, gdyby doszło do jakiejś identyfikacji naukowej między Lida a jej domniemaną siostrą...
- Te zwariowane odczu- cia były najprawdopodobniej spowodowane nadmiarem adrenaliny; ale do diabła z tym, dzięki niej ostrzej widziałem i słyszałem...
Upokorzenie smakuje tak samo w ustach każdego człowieka.
Stawka w nich jest jednak wyższa, niż by to sugerowały nadniemeńskie wertepy, błota, śnieżyce. Po rosyjskiej stronie mamy zachodnią dywizję strzelców, o walnym udziale „czerwonych" Polaków, z pułkami m.in. warszawskim, siedleckim i lubelskim, a nawet mazowieckich czerwonych ułanów. Front frontem, ale przychodzi pacyfikować białoruskie wsie. Cała pociecha, iż jednocześnie przygarnia się naszych ochotników, nawet całymi oddziałkami. Do brawurowego, wielkanocnego rajdu na bolszewickie wówczas Wilno Piłsudski angażuje jednak wyłącznie oddziały legionowe z głębi Polski. Pewnie kondycji swoich wojsk litewsko-białoruskich nie przecenia. Ich dalszy szlak to mickiewiczowski Nowogródek, węzłowe Baranowicze, radziwiłłowski Nieśwież, w oczekiwaniach - Mińsk. Zaiste fortuna kołem się toczy. Dziś przemykamy tędy kolejową magistralą - lub autostradą - na Smoleńsk i Moskwę. Ambicję równoległą stanowiło teraz dopełnienie polskich szeregów. W danej sytuacji narodowościowej i politycznej, regularnego poboru nawet nie próbowano. Tym skwapliwiej uruchomione zostały inspektoraty zaciągu ochotniczego: w Suwałkach, Bia- 7 T. Strzembosz, Saga o „Łupaszce" pplk. Jerzym Dąmbrowskim 1889-1941, Warszawa 1996. Bohater książki to największa osobowość formacji litewsko-bialoruskich, czlowiek-symbol, publicznie zaprezentowany właściwie dopiero przez prof. Strzembosza. Prosi się o podobne „odkrycie" osobowość, sądzę, numer 2 - ppłk Stanisław Bobiatyński, dowódca wileńskich strzelców. Z wykształcenia lekarz, ochotnik w wojnie... turecko-serbskiej, inwalida, medyk w wojsku carskim, organizator wileńskiej samoobrony od podstaw, talent taktyczny, wyróżniony przez bolszewików nagrodą „w złocie" za jego głowę; też próbował w 1939 r. kreować antybolszewicką partyzantkę. I niesamowity z wyglądu. Artylerzysta, późniejszy płk Stefan Brzeszczyński, tak go opisuje: Quasimodo, psiakrew. Niski, z opasłym brzuchem (...) o ogromnej głowie w formie ściętego stożka(...) Wiechcie rudawych wlosów tącząc się z takimiż bokobrodami (...) - ,J)zika fywizja". Wspomnienia z lat 191&-1922, Poznań 1996, s. 89. 8 J. Dąbrowski, 81 Pulk Strzelców Grodzieńskich, Warszawa 1928, s. 5-6. Był to, po „wilniukach", drugi filar dywizji Litewsko-Białoruskiej. Stanowi przejmujący symbol, iż ich dowódca nazywał się (Bronisław) B o h a t y r e wieź, ekshumowany w 1943 r. przez Niemców... w Katyniu. Dziś miasto Radzymin metodycznie organizuje kolonie letnie dla dzieci z Grodna; na pytanie, dlaczego akurat z tego miasta, odpowiedziano mi, żebym sobie zobaczył, ilu „strzelców grodzieńskich" kryje radzymiński cmentarz z VIII 1920 r. , Fenomen litewsko-białoruskich formacji Wojska Polskiego (1918-1921)_______________901 łymstoku, Wilnie, Kobryniu9. I miały swoje powodzenie. Rozwinięto oddziały, które przyszły zza Narwi bądź z partyzantki. Z rozpędu powołane zostały dwa pułki całkiem nowe: strzelców nowogródzkich oraz słuckich. A jedną dotąd dywizję przeformowano na dwie. Granice powiatów, oczywiście, nie były dla ochotników regułą. Nie stanowiła jej również dawna granica Królestwa. We frontowych warunkach, bywało, dowództwo przydzielało dywizjom ludzi, jakich akurat miało pod ręką, ale to nie zmieniło specyfiki oddziałów. Miały one szczęście, iż w pomyślnym dla Polaków roku 1919 - okresie naszej przewagi liczebnej oraz technicznej - wypadło im konsolidować się i hartować. Prawdziwa próba ognia miała dopiero nadejść. Była nią letnia ofensywa Tuchaczewskie-go - smoleńskim szlakiem aż na Warszawę; całą siłą, na jaką wtedy sowiecką Rosję było stać. Sprawdzały się opinie Józefa Piłsudskiego, że walory wojska najlepiej zaświadcza jego zachowanie się w dobie porażek, przewagi wroga i odwrotu